Mösyö Şarl Tokas

İktidarındış politikagündeminde Ukrayna-Rusya gerginliği var.İktidarıniç politikagündemindeIsparta'da kesik elektrikler ve vatandaşın elektrikfaturalarıvar.145 yıl önce:Osmanlı sarayının dış politika gündemindeRusyaile savaş vardı.Osmanlı sarayının iç gündemindeelektrikvardı.FransızMösyö Şarl Tokas, Nafia NezaretiBayındırlık Bakanlığı'na müracaatta bulundu:-"İstanbul'uaydınlatmakiçin 50 yıllık imtiyaz ve 5 senelik tecrübe çalışmasına müsaade olunmasını istiyorum."Altı maddelik anlaşmada şurası önemliydi; yapılan iştendevletin memnun kalmaması halinde herhangitazminatödenmeyecekti.Proje hayata geçemedi.Çünkü, Rusya ilesavaşbaşladı.Çünkü,havagazı lobisiİkinci Abdülhamit'i yangın kuruntusuyla kandırdı.Sonra devreyeAlmanelektrik şirketleri girdi,İkinci Wilhelmkulis yapsa da Abdülhamit ikna edilemedi.Saray'ın istemediğiyeniliğiyerel yönetim başardı: Tarsus...Tarsus Belediyesi'nde çalışanAvusturyalı Dörflertarafından, Berdan Nehri Bentbaşı mevkiinde kurulan hidroelektrik santralinden elde edilen elektrik 1902 yılında Tarsus'a verilmeye başlandı...İstanbul'a elektrik İkinci Abdülhamittahtan düştükten sonra1910 yılında geldi.Önce,Avusturya-Macaristan sermayeliGanz Electric Companyile el sıkışıldı.Sonra,BelçikalıSOFINAile el sıkışıldı.Silahtarağa Santrali, Osmanlı'nın ilk enerji tesisi oldu.GelelimCumhuriyetdönemine...BELEDİYELERE İZİNCumhuriyet'inilkyıllarındaelektriküretimi Osmanlı döneminin imtiyazlı ortaklıkların elindeydi. Bu imtiyazlarıAlman MANveAEG,İtalyan Marelli,Macar Ganzve Belçika Sofina sürdürdü...İlk yerli elektrik şirketi, 11 Ekim 1926 tarihindeKayserive Civarı ElektrikTürk Anonim Şirketiile kuruldu.1929yılındakidünyadaki büyük buhran ile başlayandevletçi ekonomipolitikalar uygulanmayabaşlandı.Belediyelereelektrik tesisi kurma, işletme, üretme, dağıtım izni verildi...Yabancı sermayeli imtiyazlı ortaklıklardevletleştirildi. 1935'deMadenTetkik-AramaEnstitüsü,Etibank,Elektrik İşleri Etüt İdaresi kuruldu...ABDDünya Bankası, MenderesDPiktidara gelince imtiyazlı elektrikortaklıkları modelini tekrar devreye soktu. Kapitülasyonlar dönemi yine başladı...Kuzeybatı Anadolu Elektriklendirme (1952), EgeElektrik (1955), Çukurova ElektrikÇEAŞ (1953), ve Kepez Elektrik (1956) kuruldu.1960'lardaplanlı ekonomiyegeçildi; imtiyazlı özel elektrik ortaklıkları politikası sona erdi.1963'de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile1970'de ise elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticaretinden sorumluTürkiye Elektrik KurumuTEK kuruldu.Gelelim neoliberalizmÖzal vd. dönemine...ANAYASA DEGİŞTİRİLDİYıl, 1979.İstanbul Ticaret Odası "Enerji vePetrolSorunumuzSemineri" düzenledi.TurgutÖzal, sunduğu tebliğde özetle şunu dedi:-Petrol politikası sloganlar politikasıdır.Yabancılarınkovulması,özel girişimin engellenmesi,gaz ithalinekarşı çıkılması hatadır...-İthal edilebileceken ucuz,enerjidir...-Madenlerinişletilmesikanunununveenerji meselesinintersineçevrilmesigerekir.-TürkiyeElektrikKurumuTEKtekelikırılmalıdır,