Alyans kampanyası

Yıl, 1960. Ağustos ayı...Yer, Moskova...Gazeteciler Ömer Sami Coşar ve Orhan Karaveli ile edebiyat tarihçisi akademisyen Fahir İz gibi isimler Türk edebiyatı kongresi için bu şehirdeydi...Sürgündeki Nazım Hikmet hastaydı. Yine de Türkiye'den gelen misafirleri görmek için şiir dinletisine gitti. Bir şiirini -dünyanın dört yanında olduğu gibi- yine Türkçe okudu...Türk misafirleriyle sohbetlerinde Nazım Hikmet'in dikkatini konukların parmakları çekti! Hiçbirinin parmağında alyans olmadığını görünce, "Hayrola artık Türkiyem'de alyans takılmıyor mu" diye sordu.Anlattılar:-"27 Mayıs askeri müdahalesinden sonra 8 Haziran 1960'da 'Hazine'ye yardım, paranın değerini arttırma' için İstanbul 1. Zırhlı Tugay mensupları ve eşleri Alyans Bağış Kampanyası başlattı. Vatandaşlar devlet bütçesine katkı için yardım seferberliğine katıldı. Biz de alyansımızı bağışladık..."Nazım Hikmet, geçen yıl Vera Tulyakova ile evlenmişti. Parmağındaki alyansı çıkarıp Fahir İz'e uzattı.Fahir İz, gümrükten geçerken alyanssız geçtiklerini, dönerken bir alyansla dönemeyeceklerini söyledi...Bunu neden yazdığıma geleceğim; önce bazı bilgiler vermeliyim:DÜNÜ BİLMEKKaime, ilk Osmanlı banknotu kağıt parası.Osmanlı, 1840 yılında Kaime'nin çıkarılmasıyla da başına "bela" aldı; bugün yaşadıklarımızın aynını dün yaşadı! En başta verilen faiz hep tartışma konusu oldu. Enflasyon-pahalılık gibi Kaime'nin sebep olduğu detaylara girmeyeyim...Faiz yükünden kurtulmak için Kaime'nin ortadan kaldırılması gündeme getirildi. Sultan Abdülmecit kurmaylarını mabeyne çağırdı. Sadrazam, Şeyhülislam, nazırlar zorunlu yardım iane-i umumiyye çıkarılmasına karar verdi.İanenin toplanmasına ilk olarak İstanbul'daki memurlardan başlandı. İaneler peyderpey Hazine'ye geldikçe Kaime piyasada çekilip yakıldı. Bu süreç 1862 yılına kadar sürdü. Yani: Devletin yanlış iktisat programının zararı çalışanlara ödettirildi. Bitmedi.Sultan Abdülaziz'e darbe yapıldı. Beşinci Murat aklını kaybetti. İkinci Abdülhamit iktidara geldi. Ve Osmanlı, ağır ekonomik krizden çıkabilmek için 1876'da ikinci kez Kaime basmaya başladı. Bu kez banknottan sorumlu kurum, İngiliz-Fransız ortaklı Osmanlı Bankası idi. Üç milyon liralık Kaime emisyonuna karar verdiler. Kısa zamanda rakam 16 milyona çıktı...Bu ekonomik program da yürümedi. Kaime kaldırıldı. Bu kez halktan -savaşlar bahanesiyle- gönüllü yardım toplandı: İane-i harbiye...Bitmedi.Osmanlı, aynî ve nakdi ihtiyaçları için üçüncü Kaime uygulamasını Birinci Dünya Savaşı'nda hayata geçirdi. Ardından yine halka gidildi; iane-i cihadiye adıyla zorunlu bağış toplandı...Ne demek istediğime geleyim:KIRIP DÖKMEDENOkul müfredatlarında Osmanlının çöküşü salt savaşlar üzerinden anlatılıyor. Ekonomi-iktisat tarihçiliği öğrenim müfredatlarında yok. Ekonomi tarihi yazılımı da çok eksik ülkemizde...Bu nedenle Kaime'nin yıkıcı etkisi hep atlandı. Oysa. Osmanlı'nın