Eğitimin hedefi ne olmalı - Prof. Dr. Ulaş KAPLAN

Düşüncesi özgür, vicdanı özgür nesiller yetiştirmekten giderek uzaklaşan Türk eğitimi Cumhuriyetin 100. yılına doğru dönüm noktasındadır. Emperyalizm güdümlü dinciliğin hipnozu altındaki kitlelerin, yavaşça kaynayan sudaki kurbağa misali, tehlikenin farkında olmaları beklenemezdi. Sonuç olarak eksik yetişen nesiller çağın gerisinde kalarak heba olmaktadır. İnsan kaynağının bu talanı ülkenin gönencini ve egemenliğini tehlikeye atan bir ulusal güvenlik riskidir. Karşı çıkmak yetmez; yeni bir vizyon gerekir. Eğitimin hedefi ne olmalıdırÜç ayrı yaklaşım vardır. Romantik yaklaşımda doğuştan gelen olumlu niteliklere serbestlik tanınır. İnsan müdahaleden uzak kalmalıdır ki iyi hissetsin ve içindeki cevher ortaya çıksın. Gölge etme başka ihsan istemez! Kültürel aktarım yaklaşımı topluma uyumlu "piyasa insanı" yetiştirmeye odaklanır. İnsan aklı, malzemeyi alacak boş kaptır; çocuk makinedir. Romantik yaklaşımda ise çocuk üzerine titreyeceğiniz bitkidir, çiçektir.Gelişimsel yaklaşıma göre çocuk sanatçıdır, filozoftur, bilim insanıdır, emekçidir. Bilimsel veriler ve felsefi idealler doğrultusunda bireylerin mümkün olan en üst gelişim düzeylerine erişmesi hedeflenir. Atatürk'ün davetiyle 1924'te Türkiye'ye gelen John Dewey'nin gelişimci felsefesinde eğitim hayat becerileriyle, üretimle, yörenin ve toplumun kalkınmasıyla bütünleşmiştir ki Köy Enstitüleri bu anlayışı yansıtır.İÇSEL YETERLİKGelişimsel yaklaşımda ruhsal sağlamlığın artması amaçlanırken gelişim bireyin iç dünyasındaki yeterlik temelinde tanımlanır. Ebeveynin ve eğitimcinin etkin rolü, gerekli yetkinlik ve becerileri geliştirebilmesi için çocuğa uygun olanakları, zorlu fırsatları ve desteği hazırlayıp sunmaktır. Bu vizyonla uyumlu olarak Çiğdem Kağıtçıbaşı iki gelişimsel sentez önermişti: (a) özerkliğin ve bağlılığın sentezi olan özerk-bağlı benlik, (b) sosyal zekâ ile bilişsel gelişimin sentezi olan sosyal-bilişsel yetkinlik. Okul öncesinden başlayarak her aşamada eğitim sistemi bu iki sentezin gelişimine göre yeniden yapılandırılmalıdır.GÖREV BİLİNCİGelişimci