Kazakistan olaylarının nereden, nasıl kaynaklandığını herkes merak ediyor ama artık bu bir istihbarat meselesi. Artı ikincil konu. Yakıt zammına kızıp olacak işleri aştı. Mutabık kalınan, 'hayatın olağan akışı'nın dışında olduğu. Kendiliğindeni geçti. Yani gelişmeler için 'olağan şüpheli' ve var ise 'olağan dışı şüpheli' bulmamız gerekiyorÜlkenin jeopolitik, ekonomik hazineleri o kadar vaadkâr ki, üç süper gücün çıkarlarını barındırıyor ve 'fail' olmak için hepsinin makul nedenleri var. Bir numaralı aday, Rusya. Dahası, Nur-Sultan 'Beni kurtar' diye elini Moskova'ya uzattı. Herhangi süper güce ama özellikle Rusya'ya bu davette bulunursanız, kolunuza veda edebilirsiniz. Artık yeni bir küresel kangren varTeyelin attığı yer Ukrayna olsa da, hep bahsettiğimiz yırtığın Kazakistan'a ve oradan Çin'e uzayan 'ameliyat' izleri artık görülüyor.Kazakistan'da gelişen kriz, dünden itibaren başlayan Rusya ile Batı (ABD, NATO, AGİT, azıcık AB) arasındaki kritik görüşmelerin zamanlamasından bağımsız düşünülemez. Nedenlerden biri bu.İkinci neden, 'Türk Devletleri Teşkilatı'na gelen bir yanıt mı diye tetkik ediliyor; Rusya'nın bir yandan Ermenistan-Azerbaycan savaşı çıktılarından olan, 'altılı veya 33' formülüyle ifade edilen ülkeler birliğini, nihayet son İstanbul zirvesiyle artık siyasistratejik boyuta terfi eden TDT'nin önünü kesmek, en azından 'bahçenin sahibini hatırlatmak' amacı taşıdığı akla geliyorKimi Batı merkezli medya organları bunu büyüterekistismar ederek verdiler. Doğruluk payı ayrı, Batı için kullanışlı olma hali ayrı. Dikkat etmek gerekiyor.Şu kadarı tamam, TDT ülkeleri bu gelişmeden memnun olmadılar. Ne yazık ki, son yüzyılın travmalarını da bilinçaltından yüzeye çıkarmış olmalı. Nitekim Türkiye dışında bu ülkelerden 'yardıma hazırız' reaksiyonu hemen gelmedi. Ankara'nın teşvik etmesinden sonra gerçekleşti.Cumhurbaşkanı'nın bu ülkelerin ve Kazakistan'ın liderleriyle, Dışişleri Bakanı'nın da Lavrov'la görüşmesi bu kalemdendi. ABD ve Çin'in tutumları da elbette merak konusu ve şu ana kadar konuyu ortadan gördüler.Fakat ülkede yaşanan olaylar kendiliğinden gelişmediyse ya da başta 'masum hareketler' olarak başlayan gösteriler kısa sürede farklı boyuta evrildiyse, Rusya'nın vaziyet etmesini gerektiren bu eylemleri kim kurguladıCumhurbaşkanı Tokayev'e bakarsanız organizasyon aklının ve iç oyuncuların 'dışarıdan' geldiğini alenen söylüyor. Bu haliyle Batı mahreçli bir 'renkli devrim'den mi bahsediyor yoksa kendini davet ettiren Rusya'dan mı tartışmalı. Ama davet Rusya'ya gittiPuzzle'ın bir başka parçası, daha doğrusu en gıllıgışlı bölümü ekonomiyle ilgili. Kazakistan büyük zenginlikler barındıran bir ülke. Bu varlıklar hem mesela Çin gibi ülkeler tarafından ithal ediliyor ve direkt yatırımları mevcut.. Hem de uluslararası şirketlerin kritik ürünler, bilhassa enerji konusunda konsorsiyumları var. Kimi ararsanız; 90'lı yılların ortalarından günümüze İngiliz, Amerikan, Rus, Çin firmaları burada. Bazı hammaddeler de gerçekten stratejik. Para işi burada da bitmiyor; Kazak ve Rus oligarklar var. Hem birbirleriyle hem adı geçen ülkelerin hükümetleriyle ilişkililer. Kazakistan'da gerçekten ne olduğunu, şebekeyi izah ve kaosun nereye varacağını kestirmek sağlam uzmanlık gerektiriyor. 'İstihbarat' dememiz o yüzdenÇin demişken TDT Pekin'i zaten huylandırmıştı. Kazakistan'ın 'İpek Yolu' üzerindeki hâkim konumu, Rus hamlesini dikkatle izlemelerini getirecektir. Birçok