Dünyada gıdanın ciddi bir bölümü ziyan edilirken, yeterli gıdaya erişemeyen kitleler var. Atıksız bir dünya mümkün mü "Yaşamı İyileştiriyoruz" sloganıyla pazaryerlerindeki atıkları dönüştüren Ebru Baybara Demir ile yola çıkış hikâyesini konuştukBir taraftan yeterli gıdaya ulaşamayan kitleler varken yiyeceğin ziyan edilmesi çağımızın ciddi bir yarası. Dünyanın her köşesinde marketlerde süresi geçmek üzere olan, ambalajı zedelenmiş ya da satılma albenisini kaybetmiş ama yenilebilir durumda olan ürünleri ihtiyaç sahiplerine iletmek ya da dönüştürmek için gıda bankaları kuruluyor. Bazı ülkelerde marketlerin kullanılabilir durumda yiyecekleri atması yasaklanıyor. Her bireyin yapabileceği çok şey var ama bir arada örgütlü hareket etmenin getirebileceği daha büyük kazanımlar söz konusu.Plastik, metal karışmamalıTarladan tabağa giden yolda ziyanın çoğu pazarlarda marketlerde oluyor. Özellikle semt pazarlarında ciddi bir atık oluşuyor. Eskiden beri dar gelirli pazar kapanmadan çürük çarığı toplar, ama ziyanın boyutu öyle satılmayan malı toplamakla baş edilebilecek gibi değil. Yenilebilir durumda olmasa bile dönüştürebilir ve tekrar toprağa kazandırılabilir tonlarla organik atık çıkıyor. Oysa topraktan gelen işlenmemiş gıda artıklarını, yani sebze ve meyveyi tekrar kompost ederek toprağa dönüştürmek mümkün. Ama bunun için iş birliği gerekiyor. Öncelikle kompost yapmak için uzmanlık gerekiyor. Örneğin atık kompost yapmaya uygun olacak şekilde toplanmalı. Araya inorganik malzeme plastik, metal gibi atıklar karışmamalı. Ayrıca pişmiş yiyecek olmamalı. Kompostun toprağa geri dönüştürülebilir uygunlukta olması test edilmeli. Doğru şekilde yapılmış kompost toprağa hayat katıyor, doğal gübre yerine geçiyor hem toprağı zenginleştiriyor hem de daha verimli ürün alınmasını sağlıyor.Pazarlardaki atık konusunu dert edinen ve sosyal girişimcilik konusundaki çalışmalarıyla dikkati çeken Mardinli şef Ebru Baybara Demir'in önderliğinde ilk olarak Diyarbakır'da başlatılan bir dönüşüm projesi, çığ gibi büyüyor ve pek çok il ve ilçeye yayılıyor. Ebru'yu daha ilk lokantasını açmadan 2000 yılında tanımıştım. Gerçekten Ebru zaman içinde büyük işler başardı ama son iki projesi hepsinden öne geçti. Atalık sorgül durum buğdayını canlandırma ve pazarlarda atık dönüştürme projeleri artık dünyaya örnek olacak bir model haline geldi. 23 Haziran'da TBMM'de birlikte çalıştığı akademisyenler, destekçisi olan kamu yönetim temsilcileriyle hep birlikte neler yapılabileceğini anlattı. Ebru'nun hikâyesi çok yazıldı çizildi ama ilginç bir şekilde bir süredir HBO MAX Zero Waste Chef (Sıfır Atık Şef) ekibi, sıfır atık konusuna önem veren şefleri takibe almış ve Ebru'nun çalışmalarını izlemeye başlamış. Geçtiğimiz aylarda Türkiye'ye geldiler ve çalışmaları yerinde izleyerek çekimler yaptılar. Pek yakında çekimleri bütün dünya izleyebilecek, böylece Türkiye'den bütün dünyada tekrarlanabilecek bir örnek model sunulmuş olacak.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6778850;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6778850;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlaraylin-oney-tancopten-cikan-hazine-6778850' });"Topraktan Tabağa" projesi kapsamında Diyarbakır Kayapınar'da yapılan çalışmalar. Topraktan toprağa döngüYılların verdiği dostluğa dayanarak Ebru'yu arayarak ilk çıkış noktasını sordum. Her şey sorgül buğdayını canlandırmak için 2016 yılında yaptığı tarım projesiyle başlamış. Böylece tarımdaki kısır döngüyü fark etmiş. Süreci şöyle anlatıyor: "Eski atalık buğday türleri yerine, daha çok verim almak amacıyla konvansiyonel tarımla yeni geliştirilen melez tohumların dikilmesi aşırı sulama, ilaç ve suni gübre kullanımını getiriyor. Bunun sonucunda, su kaynakları azalıyor, toprak kirleniyor ve fakirleşiyor. Toprakta ürünü besleyecek değerli organik madde oranı azalıyor, bir anlamda çölleşiyor. Bunu takviye etmek için daha çok su, daha çok gübreleme geliyor. Su börtü böceği çekiyor, ilaçlama gereği doğuyor. Yani tam anlamıyla kısır bir döngüye giriliyor."Gübre yerine organik atıklardan kompost yapmak ve toprağı bununla beslemek mümkün, ama nasıl İşte bu noktada Ebru'nun aklına dert