Beytülmal

Beytülmal Arapça asıllı bir kelimedir. "Mal evi" manasındadır. Memleketimizde beytülmal bir terim olarak kullanılmakta olup: "Devlete ait malların muhafaza altında tutulduğu fiziki mekân" manasına geldiği gibi "Devlete ait taşınır ve taşınmaz tüm mallar ile bunların idaresinden sorumlu kurum" manası da anlaşılır. Bu tariflerden sonra beytülmal; devlete ait tüm gelir ve malların toplandığı, harcamaların yapıldığı, bu varlıklarla ilgili haklara yetkili ve borçlara ehil olan bağımsız bir kurum olarak tanımlanabilir. Konu üzerine araştırma yapan birçok araştırmacılar: İslam devletinde teşkilatlı bir müessese olarak beytülmalın ortaya çıkışı Hz. Ömer (RA) devrine nispet etmekte ise de gerek fiziki olarak ve gerekse mali bir kurum olarak bu müessesenin başlangıcının Hz. Peygamber Efendimizin (SAS) Medine dönemine kadar götürmek mümkündür. Beytülmal'a ait altın, gümüş gibi nakdi malların Hz. Peygamber Efendimizin (SAS) evinde zirai ürünlerin ve zekâtların mescidin üst katındaki bir odada saklandığı ve bunların gerekli yerlere saklandığı gelen rivayetlerle bilinmektedir. Osmanlılarda önceleri devlet hazinesi manasına gelen beytülmal kullanılmış olup ancak daha sonraları beytülmal yerine "Hazine" veya "Hazine-i amire" terimleri kullanılmıştır. Bazen de Osmanlılarda Beytülmal "Beytülmal-i Müslimin" Müslümanlara ait beytülmal şeklinde de kullanılmıştır. Daha ileriki zamanlarda beytülmal teriminin kapsamı daraltılmış olup, varisi mevcut olmayan veya yaşayan varisleri olup olmadığı bilinmeyen ölünün arkasında bıraktığı terekesine ve bunların muhafaza ve idaresiyle görevli olan kuruma beytülmal denilmiştir. Beytülmal sadece devlete ait gelir ve malların muhafaza altında tutuldukları bir mekân olmadığı; aynı zamanda devletin bu malları toplanması, kaydedilmesi, harcanması vb. tasarruflara hak ve ehliyet sahibi bir kurum olduğu belirtilmiştir. Beytülmal adına yapılan bir borçlanma için atılan borç imzası, imzayı atan memurun değil beytülmalın olur. Beytülmala ait gelirlerinin veya beytülmalde muhafaza edilen malların mülkiyeti de