Bediüzzaman'ın Hayatı'ndan Tesbitler-247Bediüzzaman ve diğer Osmanlı esirlerinin Kostroma'da yaşadıkları hâllerle alâkalı bazı belgeler mevcuttur. Ruslar tarafından insanlık haysiyetine aykırı bir şekilde mu'amele gören Osmanlı esirleri ile alâkalı Harbiye Nezareti'nin 27.10.1917 tarihli bir yazısı vardır.1 Osmanlı Harbiye Nezâreti, Rus Hükümeti'nin Rus esirlere iyi bakılmaması iddialarıyla Osmanlı esirlerine kötü muâmelede bulunulmasını hemen kınamış ve kötü muamele yapılmadığı beyanlarının doğru olmadığını ve söylenenlerin tamamen propagandadan ibaret olduğunu Kızılhaç yetkililerine iletmiştir.2 Bir diğer belgeden ise, Rusya'nın Kosturma(Kostroma) Eyâleti'nde yüzü mütecâviz esir bulunduğu, bunların kendilerine verilen aylık tahsisât ile geçinemedikleri, Kosturma'daki esir zâbıtlara İstanbul'dan akçe gönderileceği ve bu işlemlerin tamamlanması için İspanya Sefâreti nezdinde teşebbüslerde bulunulacağı anlaşılmaktadır.3 Yukarıdaki 6.9.1917 târihli bu belgede zikredilen, "yüz'ü mütecâviz esir zâbitânımız" içerisinde muhtemelen Bedîüzzamân da bulunmaktadır. Ve yine muhtemelen, komutana ayağa kalkmama hâdisesi de burada vukû' bulmuş olmalıdır.4 Kostroma'da bulunan esir zâbitlerin durumları ile ilgili bir Vesîka:5 "Osmanlı Ordû-yi Hümâyûnu Başkumandanlığı Vekâleti Şu'be Galata Rıhtımı-Çinili, Han 6 Hû Numro 7725, Hâriciyye Nezâret-i Celîlesine, Hülâsa 4253 Rusya'da bulunan esir zâbitlerin terfih-i hâllerine dâir. Devletlû Efendim Hazretleri: 29833 târihli, 1849 numrolu Tezkire-i Devletleri Cevâbıdır: Rusya'da Kostroma vilâyetinde hâl-i esâretde bulunmakta olan ve Rusya hükûmeti tarafından kendilerine mâhiyye verilen mikdâr-ı maaş ile idâre-i taayyüş edemeyen yüz'ü mütecâviz esir zâbitânımıza buradan ayrıca akçe göndermek sûretiyle tehvin-i ıstırablarına se'a-i hazînenin