Tarih içinde nizam-ı âlem ülküsü

Asya Türk devletleri ve diğer devletlerin bu coğrafyadaki târihî seyirleri birbirlerine çok benzer. Bitmez tükenmez savaşlar, genelde tahkîmâtı ve altyapısı tam olmayan yerleşim alanlarının barınakları olan çadırların çabuk sökülüp takılması, âbidevî yapı ve ibâdethânelerin olmaması, onları seyyâl (akıcı) bir târih figürü yapmıştı. Geniş Asya bozkırlarında orman ve sulak arâzîler zâten sahiplenilmişti. Bu sâhiplenmeler birçok kavmin oralara yerleşmelerine mânî oluyordu. Göze batan bir devlet veyâ bir topluluk sürekli savaşmak ve yeni yerleşim alanları bulmak zorundaydı. Arkeolojik