İttihâd ve Terakkî'nin Türkçülüğü, Cumhuriyet Türkçülüğü, 1944 Turancı Türkçülüğü ve nihâyet Ülkücü hareket Türkçülüğü hepsi birbirinden ayrıdır. Bir ideoloji ham bir fikir olarak aynı minvâl üzerinde olmasına rağmen nasıl farklı olabilir Aslında farklı değil, çok farklı demek lâzım!

Bir milletin yıllarca içinde bulunduğu kültürünü, örf ve âdetlerini, bayramlarını, yazılı ve sözlü edebiyat ürünlerini baskıcı bir şekilde değiştirirseniz, o milletin eksenini kaydırmış olursunuz. Kültür alt yapısı yıllar geçse de, değişik medeniyet dâirelerine girilse de, hattâ düşman işgâline uğrasa bile kolay kolay değişmez. Kültür milletin mânevî gen haritasıdır. Bu mîrâsı değiştirirseniz veyâ buna teşebbüs ederseniz bünyeye uygun olmayan kan vermiş olursunuz.

Türklerin din ve medeniyetlere dayalı inanç ve yaşayış değişmeleri olmuştur. Ama değişmeyen şeyler de vardır: Atalar kültü ve töre-inanç bağlılığı

İslâmiyetten evvel töre ve din aynı çerçevede bulunmuştur. Şer'î sistemden evvel töre, dînî yaptırımları içine alıyordu. Töre mi kağan mı sorusuna hiç şüphesiz "töre" cevâbı verilecektir; çünkü kağanın "kut"u da töre kaynaklıdır. İslâmiyette de durum değişmemiştir. Töre yerine şeriat, kağan yerine, han, hâkan, sultan, bey, emir veyâ pâdişah geçmiştir. İslâmî uygulamalarda da kurallar yânı şer'î müeyyideler hiç şüphesiz yönetenden önce gelirdi.

SEKÜLER SİSTEMLER

Demokratik ve lâik-seküler sistemlerde yönetici anayasanın verdiği haklar kadar yetkilidir; din veyâ töre belirleyici değildir.

İslâm öncesinde veyâ sonrası monark ülkelerde "atalar kültü" töre ve sonrasında şeriat, toplumların yapısıyla veyâ köklü inkılâplarla zayıflar hattâ unutturulur. Hâlbuki geçen nesil yâni "selef" Türk kültüründe çok önemlidir. Dedeler torunlara yol göstericidir.

Atalar kültü bağlamında babadan oğula geçen idâre îcâbı eski yöneticilerin dirâyet ve cesâreti, oğullara ve torunlara örnek olmuştur. Amcalar da baba yarısı olarak aynı saygıyı görmüşlerdir. Göktürk Kitâbeleri'nde şu örnekler bu konuda açıklayıcı durumdadır: "Babam kağan öylece ili töreyi kazanıp uçup gitmiş."(Prof. Dr. Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, 8. Baskı, BKD 13, s.36 Boğaziçi Yay. 1986)

"Amcam kağan ile doğuda Yeşil Nehir'e Şantung Ovası'na kadar ordu sevk ettik."(Age, Orhun Abideleri BK D 15 s.37)

"Türk milleti yok olmasın diye Babam İlteriş Kağan'ı annem İlbilge Hatun'u göğün tepesinden yukarı kaldırmış."(Age, Orhun Abideleri, BK D, 10, s.36)

Oğul atadan görmeyince sufra çekmez. Oğul atanın yeteridür; iki gözinün biridür. Devletlü oğul kopsa ocağınun közidiür. (Evlât babadan görmeyince yemek yedirmez. Oğul babanın yerini tutan iki gözünün biridir. Hayırlı evlât yetişse ocağın ateşi gibidir.)(Dede Korkut Kitabı, Doç Dr. Muharrem Ergin, Ankara Üniv. Basımevi s.V, 1964)

Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Bey de atası Ertuğrul Gâzî'yi ve dedesi Süleyman Şâh'ı aynı vesîleyle yâd eder. Osmanlının son pâdişahları bile sık sık Osman Bey'i, Fâtih'i ve Kânûnî'yi "dedem" şeklinde anmışlardır.

Monark idârelerin çoğunda saltanat veyâ yönetim babadan oğula geçer. Türk yönetimleri hep böyle olmuştur.

Tek yöneticilerde vatan toprağı onların mülkü olarak kabûl edildiği için, kendi mülküne sâhip çıkma şuuru ile mülkiyet ve kutsallık bütünleşmiştir.

Demokratik rejimlerde seçimlerle yönetici kadrolar tamâmen değiştirildiği için liderler kânunların verdiği haklar çerçevesinde inisiyatif kullanabilirler. Yasama ve yürütmenin kararlarını yüksek mahkeme (Anayasa Mahkemesi) bozabilir.

Bizde Göktürklerden Osmanlıya kadar savaşlarda zafer de hezimet de kağana veyâ sultâna âitti.

BATI SERMÂYESİ

Tanzîmat'la başlayan sultan yetkilerinin aşırı kısıtlanması bâzı olumsuz olayları da berâberinde getirmiştir. Meselâ hazînenin yetersizliği, Balkanlardaki isyanlar, Arap diyarlarındaki karışıklıklar, Osmanlının bu arada savaşa girmesini engelleyen en önemli faktörlerdi. Rusya'nın savaş açmak için aradığı fırsat Osmanlı devlet adamları tarafından Ruslara âdetâ altın tepsi içinde sunuldu. İngiliz kuklası Reşid Paşa'nın türlü entrikalarla Osmanlıyı 93 (1877-78) Harbi'ne sokması devletin hem büyük toprak kayıplarına hem îtibar kaybına hem de çok büyük borçlanmasına sebep oldu. II. Abdülhamid'i savaştan korkmak veyâ kaçmak isterdi diyenler şu gerçeği görmemektedirler: O dönemin en büyük risk faktörü 300.000 kişilik ordudur; Osmanlının en az nüfuslu askerî gücüdür. Sultan o dönemlerde devletin gücünü bildiği için savaştan dâimâ kaçar, ufak kayıplarla barış yapmayı tercih ederdi. Çünkü savaşa girse hem asker kayıpları hem toprak kayıpları hem de büyük mâlî kayıplar, barışta verilenlerin kat kat üstünde olur ve devlet îtibârı zedelenirdi.

1854 Kırım Harbi'nden sonra ilk defa Osmanlı dış piyasalara 20 yıllığına borçlandı.1875'deki bu istikraz (borçlanma) ile mâliyenin iflâs borçları plânlandı. Bu ilk borçlanma "Ramazan kararnâmesi" olarak bilinir.

Sonra20 Aralık 1881'de "Muharrem Kararnâmesi ve Düyûn-ı Umûmiyye"gelir.

Düyûn-ı Umûmiyye'de Sultan II. Abdülhamîd'in borç fâizlerindeki indirimi büyük başarı olarak kabûl edilir. 1854 ve özellikle 1878 (93) Harbi bu borçlanmalarda büyük sebep teşkil etmiştir.

Abdülhamîd Han tahta çıktıktan en az 5-6 sene sonrasına kadar Genç Osmanlı-Jön Türk cuntasıyla yeterince uğraşamamıştır. Bu dönemlerde tahtı kendine ipotekli gibi gören Midhat Paşa, Abdülhamîd'e âdetâ isteklerini zorla dayatmıştır. Aslında vâlilik dönemlerinde gâyet başarılı olan Midhat Paşa, bir atabey gibi Sultan'ı avucunun içine almak istemiş, başta başarılı olmuşsa da sonrasında Koca Sultân'ın gazabından kurtulamamıştır. Zâten I. Meşrûtiyet de idâreyi zaafa uğratınca ömrü çok kısa olmuştur.

BURJUVA VE ETNİK MİLLİYETÇİLİK

Aslında Tanzîmat'la ellerini güçlendiren gayr-i Müslimler Meşrûtiyet'le iyice palazlandılar. Osmanlıda burjuva sınıfı (tâcirler ve sermâye sâhipleri) daha ziyâde bu gayr-i Müslimlerdi. Müslüman tebaa dahâ ziyâde toprak ve el san'atleriyle uğraşıyordu.Milliyetçilik torağa bağlı unsurlarda daha geç geliştiği için ilk etnik hareketler de gayr-i Müslim tebaadan geldi. Bu yüzden Türklerde, Araplarda ve hattâ Ermenilerde bile milliyetçilik olayları çok sonradan başlamıştır.93 Harbi'nden sonra Jön Türklerle başlayan milliyetçilik, Balkan yenilgileriyle Osmanlıcılık yönüne doğru dönmüştür.

Osmanlılardan evvel değişim rüzgârları Avusturya-Macaristan, Rusya İmparatorlukları olmak üzere genelde birçok imparatorluklarda yaşanıyordu. Toprağa dayalı ekonomi yerini ticârete bırakmaya başlayınca bu değişim kaçınılmaz oluyordu. Osmanlıda Bizans artığı Venedik ve Ceneviz kolonileri 15 ve 16. asırlarda bile Galata'da âdetâ bir merkantalist (tüccar) devlet gibi yaşıyorlardı.

NİHÂYET BANKACILIK

Avrupa, sermâyeyi hem teknik hem de pratik olarak ilmî alt yapıyla birleştirip hızla kalkınmaya başladı. İlmî alt yapı olmadan teknoloji ve üretimin mümkün olmadığını anlayan önce Abdülazîz ve sonra Abdülhamîd Han ya şehîd edildi veyâ tahttan indirilerek sürüldü. Çöküşü yeteri kadar sermâye olmamasına bağlayan Osmanlı, ta 1847 yılında banka tuzağına mahkûm oldu. Avrupa'nın para alıp para satan pazarlarını yâni bankaları kurdular. 1847 yılındaki ilk bankayıJ. AlleonveTh-Baltazzidevlet desteğiyleBank-ı Osmânî'yi (Bank-ı Dersaâdet'i)kurdular.

Devlet finansmanına kısmen cevap verdiği için Tanzîmat'a hız kazandırmak üzere1856'da Osmanlı Bankasıkuruldu. Bunun katılımcısıİngiliz sermâyesiidi. Bank-ı Osmânî (Ottoman Bank) 1862'de ilk istikrâzı (borçlandırma) yüklenen de Fransız mâlî grubuBanque de Paris et des Pays-Basortaklığıyla 1863'te İstanbul'da Bank-ı Osmânî-yi Şâhâne adıyla kurulmuştur.Bankalar İngiliz ve Fransız ortak sermâyeleri ile kurulmuş, borçlandırma yoluyla Osmanlının gırtlağına çökmüşlerdir.Yâhûdî destekli İngiliz ve Fransız sermâyeleri, Osmanlıyı batağa çekmiştir.

TÜRKLEŞMEK Mİ BAŞKA BİR ŞEY Mİ

Hiçbir sosyal hareket birdenbire meydana gelmez. Rönesans ve Reform olmasaydı ne Protestanlık kurulur ne de 1789 Fransız İhtilâli olurdu.

Osmanlıda inkılâp süreciŞinâsî, Nâmık Kemal, Âgâh Efendigibi birinci dönem Tanzîmatçılarla başlamış, önce romantik, sonra realist ve İTC ile post modern ve tabanı pek belli olmayan Avrupâî bir Osmanlıcılık ve sonra da1908'lerde de Türkçülük hareketleri ile ümmet kavramı unutturulmuştur.