Hz. Hasan'ın soyundan geldiği için el-Haseni es-seyyid, ailesi Melây İdris el-Ekber'e mensup olduğu için el-İdrîsî, Faslı olduğu için el-Fâsî, Encâra'da doğduğu için el-Encerî, tasavvufta Şâzeli yolunu seçtiği için eş-Şâzelî nisbeleri ve sûfî, müfessir, ârifibillâh, eş-şeyh unvanlarıyla anılan İbn Acîbe (Rahimehullah), Fas'ta (Tanca ile Tıtvân arasında bulunan Hamîs köyünde) doğmuş (1748), aynı mahalde (Tıtvân yakınındaki Gumâre'de) vebadan vefat etmiştir (1809).Mükelllef olma yaşını başlangıç olarak alırsak, altmış yıllık ömrünün ilk otuz iki yılını şer'i ilimleri öğrenmek ve öğretmekle, kalan on altı yılını ise tasavvufla geçirmiştir.İbn Acîbe'nin şer'i ilimleri tahsil ederek, ardından Şeyh Mevlây el-Arabî ed-Derkavî'ye (Şâzelî- Derkavî kolunun usul ve adâbını öğrenmek üzere seyrü sülûke başlayacağı şeyhi Sîdî Muhammed el-Bûzîdî'ye) intisap etmesi, avâmî anlayışta ikilikmiş gibi görünen şeriat-tarikat bilgisini eserlerinde tek bir tefekkür içinde birleştirmesini sağlamış; ayrıca 18. yüzyıl âlimi olarak, bu bilgiyi bizim zamanımızdakine en yakın anlayışla nakletmesine sebep olmuştur.İbn Acîbe'nin, mezkur durumunun en iyi görülebileceği eserlerinden biri olan Mi'râcu't-teşevvüf ilâ hakâ'iki't-tasavvuf'u, şair kardeşim Ahmet Murat Özel'in tercümesiyle geçtiğimiz ay, Ketebe Yayınları arasından çıktı (Sufilerin El Kitabı).Ahmet Murat, Önsöz'ünde kitabın muhteviyatı hakkında şu bilgileri vermektedir:"İbn Acîbe, tercümesini sunduğumuz eserin ilk taslağını, Şâzelî-Derkavî tarikatına girdikten kısa bir süre sonra kaleme almıştır. Büyük oranda Kuşeyri'nin er-Risâle'sinden yararlanılarak hazırlanmış bu yüz terimlik ilk nüshayı, daha sonra, tarikatta on üç sene seyrü sülük yaptıktan sonra gözden geçirip geliştirmiş ve ona kırk üç yeni terim eklemiştir. Kitapta -isminde yer alan 'Mi'râc' teriminin de atıfta bulunduğu gibi- tasavvufi yolculuğun durakları olan makamları, hâlleri, bazı tasavvufi terimleri ve yine bu yolculuğa talip olanların edindikleri niteliklere ve yolculukta kat ettikleri mesafelere göre aldıkları isimleri açıklamaktadır.Kuşeyri'nin eserinden yararlanmakla birlikte, onda yer almayan bazı terimlere; yine Kuşeyri'den ziyade İbnü'l-Arabî'de ve onun takipçilerinde rastlayacağımız bazı açıklamalara yer veren Mi'râc'ın, kullanışlı, özlü ve özellikle hemen her terimde uyguladığı ve manevi mertebe açısından üç insan tipini (avam, havas, hâssatü'l-havas: sıradan mümin, manevi seçkin, seçkinlerin seçkinleri) kuşatan yaklaşımı nedeniyle özgün bir el kitabı olduğuna kuşku yok(tur)."Ahmet Murat'ın bu tespitlerine, -bizim yukarıda zikrettiğimiz bağlamda- İbn Acîbe'nin tasavvuf mertebeleri makamları hâlleri esasında Abdülkerim Kuşeyrî (er-Risâle) başta gelmek üzere, Hâce Abdullah Herevî'den (Abdürrezzak Tek'in tercüme ettiği Menâzilü's-sâ'irîn'den) geriye doğru giderek Hâris el-Muhâsibî'ye (er-Riâye'ye) kadar inen bir silsilenin birikimini gözettiğini ekleyebiliriz. Hatta bu birikimde, bir Mâlikî olan İbn