Konuşan, sarf ettiği sözünden, yazarda yazdığı yazısında kast ettiğinden sorumludur, okuyucu ya da dinleyicinin zihnine gelenden sorumlu değildir.1Hatibin kullandığı mefhumlardan başka kavramları, okuyucu veya dinleyici, kendi zihnine yine kendi iradesi ile getirdiği için o kavramı yazan ya da söyleyenin iradesi haricinde gelişir, dolayısıyla söyleyen sorumlu olamaz. "Benim oğlum arı gibidir", cümlesini sarf edenin niyeti, oğlunun çalışkanlığını kastetmektir. Bu cümleyi okuyanın zihnine, arının; vız vızlaması, hayvan olması, uçması, rengi, şekli gibi farklı manaların anlaşılmasındaki mesuliyet, anlayana aittir, zira o cümleyi kullanan çalışkanlığı nitelemek için kullanmıştır. Doğru ya da yalan söylemek, konuşanın kasdı ve maksadı doğrultusunda değerlendirilir. Dolayısıyla maksad ile bahsedilen konunun sorgulanması, eleştirilmesi konuşana aittir ve onunla ilgilidir. Fakat kelâma bağlı olan ve anlatımda kullanılan temsil, telvih, telmih, anlam ve anlatım biçimleri, ifade tarzı, kullanılan atasözü ve deyimlerde geçen ifadeler, akla gelen ilk manalar gibi vesile, vasıta ve üslûpta hâsıl olan hata, konuşanın zimmetinde değil, aksine örf ve genel kabule aittir. Zira açıklama ve anlatmada, halkın kabul ettiği şeylere değer verilir, onlar üzerinden mesaj verilir. İfade esnasında kullanılan ve halka ait temsil ve deyimlerdeki hata ve kusurlar, kasdedilen konu harici olup, hatip suçlanamaz. Konuşma esnasında kullanılan deyimler, anlatılan manayı yukarıya taşımak için sarf edilir ki, burada maksad anlatılmak istenene ulaşmaktır. Hem de anlatılanın zihinlere yer etmesi ve başkalara nakledilmesine o deyim ve temsiller vesiledir. Bediüzzaman'ın Risale-i Nur'unda, Mevlâna'nın Mesnevi'sinde, Sadi-i Şirazî'nin mısralarında kullanılan anlatım araçlarına bu gözle bakmak gerek. İşte o temsiller aracılığıyla hakikatten bir ışık, kalbe doğuyorsa ona bakmak gerek, deyimdeki hataya takılmamak gerek. O büyükler ki, söz konusu ifadelerinde o temsil ve deyimleri kullanmakta tereddüt göstermemişlerdir. O hâlde okuyana düşen vazife, o ışık kaynağından elindeki mumunu yakmak olmalıdır. Hatta