Sömürgecilikten kurtulmak hiç kolay değil

Aylardır eski bir Fransız sömürgesi olan Fildişi Sahili'nde incelemeler yapıyoruz.Burası, uzun yıllar sömürge hayatı yaşamış tipik bir Afrika ülkesi. Diğerlerinin de ondan pek bir farkı yok. Afrika kıtası genelinde, vaktiyle en çok sömürgeye sahip olan devlet Fransa'dır. 1950'li-60'lı yıllarda sözde bağımsızlıklarına kavuşmuş olsalar bile, aslında hâlâ bir nevi müstemleke durumundalar. Sömürgecilik, kelimenin tam anlamıyla yönettiği toplulukları perişan ediyor. En evvel beyinlerini, düşünce melekelerini ipotek altına alıyor. Haliyle, uyanmalarını engellemiş oluyor. Ondan sonra her şeyi gayet kolay bir şekilde yönetebiliyor. Fildişi Sahili'nin sömürgeden kurtuluşu 1960 senesi Ağustos ayında vuku buldu. Bugünlerde ise, Tunus'un sömürgeden kurtuluş haftası yâd ediliyor. Afrika'nın kuzey batısında yer alan bu "Mağrib ülkesi", 1956 senesi Mart ayının son haftalarında resmî olarak bağımsızlığına kavuştu. Ne var ki, tıpkı diğer benzerleri gibi tam bağımsızlık olmadı; belki, sömürgecilikten yarı hürriyete bir geçiş oldu. Yaklaşık 75 sene müddetle Fransız sömürgesi altında yaşayan Müslüman Tunus halkı, kısmen de olsa Mart 1956'da hürriyet veya yarı istiklâline kavuşmuş oldu. Bu tarihe kadar Fransızların "Yüksek Komiser"leri tarafından yönetilen Tunus, 1956'dan 1987'ye kadar Habib Burgiba'nın diktası altına girdi. Bu tarihten sonra ise, dikta el değiştirdi ve yönetimin başına bir başka müstebid geldi. Bu yarım asırlık diktaya rağmen, Tunus halkı yine de sömürge olmaktan kurtulmanın yarı sevincini yaşıyor. 1574'te Osmanlı hakimiyeti altına giren Tunus, 1881'e kadar bir eyalet statüsünde kaldı. Bu tarihten sonra Fransız sömürgesi oldu. II. Dünya Savaşı yıllarında bağımsızlık eğilimleri hissedilmeye başlandı. Savaştan sonra, hürriyet ve istiklâl heyecanı daha da yükseldi. Bu heyecan dalgasına daha fazla direnemeyen Fransa, bu kez bir başka manevra yaparak, Burgiba'nın yönetime getirilmesi halinde Tunus'tan çekileceğini ilân etti. Neticede, bu noktada Tunus halkı ile Fransızlar arasında bir mutabakat sağlandı ve alenî şekilde yapılan sömürgeciliğe