Dil devrimi, tarih bilinci ve milli kimlik

AKP Grup Başkanvekili Mahir Ünal'ın Cumhuriyete ilişkin sözlerine tepkiler sürüyor. Aynı partiden, farklı isimlerin, Cumhuriyete ilişkin "parantez, reklam arası, travma yarattı, enkaz bıraktı" şeklindeki sözleri belleklerdedir ve bu yaklaşım siyasal İslamcı gelenekte yaygındır.Kavramsal olarak, dilin; kültürle, toplumla, tarihle, edebiyatla, eğitimle, öğretimle, sanatla, felsefeyle, bilimle, dinle, siyasetle, ulusla, uluslaşmayla, ulus devletle, ulusal egemenlikle, bağımsızlıkla yakın, yoğun, derin ilişkisi vardır. O yüzden dil tartışması, siyasi tartışmaların bir parçasıdır.Tarihsel olarak, ülkemizdeki Harf Devrimi'nden (1928) önce, benzer girişimler, Osmanlı Devleti'nde Arnavutlar arasında, Türk dünyasında Azerbaycan'da gündeme gelmiştir. Arnavutlar; 1908'deki 2. Meşrutiyet'ten (Jön Türk Devrimi) sonra, 1909 1911 yıllarında, Latin harfleri temelli Arnavut alfabesini tartışmışlardır. Bundan çok önce, 1864'te, İstanbul'da, Arnavut Kültür Derneği çatısı altında, Latin alfabesine uygun bir alfabe hazırlayıp Osmanlı Maarif Nezareti'ne başvurmuş, Arnavutça eğitim istemişlerdir. 1879'da ise Arnavut aydınlarının oluşturduğu komisyon, 36 harfli, Latin alfabesi temelli alfabeyi benimsemiştir. Komisyon başkanı, Şemsettin Sami Fraşeri, seçkin bir Osmanlı münevveridir. İlk Türkçe roman Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'ın, ilk Türkçe ansiklopedi Kamusü'l-Âlâm'ın, ilk geniş kapsamlı Türkçe sözlük Kamus-ı Türki'nin yazarı, Galatasaray Spor Kulübü'nün kurucusu Ali Sami Yen'in babasıdır.Azerbaycan ise SSCB'ye katılınca, 1922'den sonra, Latin harflerini esas alan alfabeyle Arap alfabesini birlikte kullanmaya başlamıştır. Kardeş Azerbaycan'ın bu yönelimi, ülkemizde de alfabe değişikliğine ilişkin arayışları, çalışmaları tetiklemiştir. 1926'da, Bakû'daki Birinci Türkoloji Kongresi'nde, bütün Türkler için Latin alfabesine geçme kararı alınmış, böylelikle Türk devletleri arasındaki bağların güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Karar ülkemizde desteklenmiş, Azerbaycan'ın yanı sıra Orta Asya'daki Türklerin de Latin alfabesine yönelmeleri, Türkçü aydınların,