"Hukuk-u ibad" ne demektir

Bir kardeşimiz, "Üstadımızın Adnan Menderes'e yazdığı bir mektup'ta, 'Hukuk-u ibad, hukukullah hükmüne geçemiyor ki hak olabilsin.Belki nefsanî haksızlıklara vesile olur' sözü ne demektir" diye soruyor. Bediüzzaman CHP ve sair partilerin ileri gelenlerini ikaz ederken, bu mektupta İslam kahramanı dediği Adnan Menderes ve demokratları da iki hususta uyarır: "İslâmiyetin pek çok kanun-u esasîsinden (anayasa maddelerinden) birisi, 'Velateziru vaziretun vizre uhraHiçbir günahkâr başkasının günahını yüklenmez.' (En'âm Sûresi, 6:164; vd.) âyet-i kerîmesinin hakikatıdır ki, 'Birisinin cinayetiyle başkaları, akraba ve dostları mesul olamaz. Halbuki, şimdiki siyaset-i hâzırada particilik taraftarlığıyla, bir câninin yüzünden pek çok mâsumların zararına rıza gösteriliyor... İslâmiyetin ikinci bir kanun-u esasîsi: Şu hadîs-i şeriftir (mealen): "Milletin efendisi, onlara hizmet edendir.' (Mağribî, Câmiu'ş-Şeml, 1:450, no 1668; Aclûnî, Keşfü'l-Hafâ, 2:463.) hakikatiyle, memuriyet bir hizmetkârlıktır; bir hâkimiyet ve benlik için tahakküm âleti değil... Bu zamanda terbiye-i İslâmiyenin noksaniyetiyle ve ubudiyetin zafiyetiyle benlik, enaniyet kuvvet bulmuş. Memuriyeti hizmetkârlıktan çıkarıp bir hâkimiyet ve müstebidâne bir mertebe tarzına getirdiğinden, abdestsiz, kıblesiz namaz kılmak gibi, adalet, adalet olmaz, esasiyle de bozulur. Ve hukuk-u ibad da zîr ü zeber olur. Hukuk-u ibad, hukukullah hükmüne geçmiyor ki hak olabilsin. Belki nefsanî haksızlıklara vesile olur." (Emirdağ Lâhikası, s. 393-394.) der ve ayet ile hades-i şerifin tefsirini detaylı olarak yapar... "Hukuk-u ibad, hukukullah hükmüne geçmiyor ki hak olabilsin. Belki nefsanî haksızlıklara vesile olur' ne demektir" şeklindeki