Ayasofya Câmii'ne "Bizans Müzesi" hakâretinin sahîh târihçesi (54)

Mahmut Soydan'ın gazetesi ise, "Mutlak Şef"in Ayasofya Bizans Müzesi teftîşini, birinci sayfasında neşrettiği bir resim ve resim altı yazısıyle haber yapmıştır... (Milliyet, 7.2.1935, s. 1) Mahmut Soydan'ın gazetesinin resimli haberi: "Büyük Şef" (resimde, önde, ortada, yukarıya bakan şahıs), altı gün evvel Bizans Müzesi olarak açtırdığı Ayasofya'yı teftîş ediyor... Whittemore'un Ayasofya'da sonraki çalışmaları Mustafa Kemâl, Ayasofya Câmii'ni Bizans Müzesi'ne tahvîl ettikden sonra da, Whittemore'un Ayasofya'daki mozaikler üzerinde çalışmaları, kendisinin emekli olduğu 1942 senesine kadar devâm etti; çalışmalarını, Prof. Paul A. Underwood devraldı. (https:arthistorians.infowhittemoret; 14.2.2022) Whittemore'un Kemalist gazetelerin genişçe yer vererek bahsettikleri mühim bir çalışması, onlara 1 Haziran 1935'te tanıttığı Meryem Ana mozaiği oldu: "Birkaç senedenberi 'Ayasofya' nın içindeki mozayikleri çıkarmak için çalışan Amerikalı mütehassıs Witmor, dünyanın en güzel eserlerinden biri sayılan meşhur Meryem Ana mozayiğinin üstünü kaplıyan sıva parçalarını kazımış ve bu eseri meydana çıkarmıştır. "Dün saat 15 te profesör Witmor bu eseri gelen gazetecilerle fotoğrafçılara ve davetlilere açmıştır. "Profesörün tercümanı, mozayik hakkında hazır bulunanlara malûmat vermiş ve eserin nasıl meydana çıkarıldığını izah etmiştir. "Mozayik beş metre kadar geniş ve üç metre kadar yüksektir. "Eser onuncu milâdî asrında yapılmıştır. Bu mozayik kompozisyonu bütün dünyanın en büyük resimlerinden biri sayılmaktadır. Mozayikte başlıca üç resim görülmektedir. Ortada taht üzerinde Meryem Ana ile oğlu görünmektedir. Meryem Ananın her iki tarafında çemberler içinde ünvanı yazılıdır. "Meryemin solunda ayakta duran büyük Konstantin, Meryeme İstanbul şehrinin plânını takdim etmektedir. "Sağında duran Justinyen ise Meryeme Ayasofyanın mücessem bir resmini vermektedir. İki İmparatorun sağ ve solunda adlarını bildiren amudî birer yazı vardır. "Mozayiğin fonu altın renginde olup tablodaki şahıslarda zengin elbiseler görülmektedir." (Zaman, 2.6.1935, ss. 1 ve 3; kezâ Cumhuriyet, 2.6.1935, s. 8) (Zaman, 2 Haziran 1935, s. 1)