"Bütün müzeler idarelerince verilen kararların, tatbikinden evvel Merkez Müzeler Müdürlüğünün tasdikinden geçmesi şart olduğuna göre, her halde Ankara Müzeler Müdüriyeti bu teklifi, İstanbul Eski Eserleri Koruma Heyetince icabeden ilmî araştırmalar yapıldıktan sonra verilmiş bir karar telâkki ederek, tekrar tetkike lüzum görmeden alışık bir itimatla onaylamış olacaktır. Doğrusu o zaman bütün alâkadarlar da hep öyle, bu heyetin ananevî şöhretine inanmışlardı. Fakat tarihî tetkiklere fırsat bulduğumuz zaman bu işte çok acele edilmiş olduğunu öğrendik. "Çok sağlam ve her işe yarar bir binâ, her şeyden evvel bizâtihî bir müze idi" "Abdülmecit devrinde ve sonraları çok esaslı tamirler görmüş olan bu tarihî medrese ile yanındaki Kayyumhane, yıktırılmasına nezaret eden belediye mimarlarının hatırlıyacakları gibi, çok sağlam ve her işe yarar bir bina, her şeyden evvel bizatihî bir müze idi. Tamamen asrının tipinde olduğunu plânında da görüyoruz. "Ayasofya Medresesi, Fethin canlı bir âbidesi idi" "İstanbulun fethi, dünya tarihinde Ortaçağı kapayıp yeni çağı açan büyük bir olay ise, Ayasofya medresesi de o olayın canlı bir âbidesi idi. Dünya tarihinin bu karın çağ değiştiren vakasının vak'asının 500 üncü yıldönümünü kutlama programlarının hazırlandığı şu günlerde, âbide tamiri işleriyle sıkı alâkası olan arkeoloji ilmine, tarih bilgisine ve teknik ihtisasa önemle yer verilmesi lüzumunu, bilhassa yıktırılması teklif edilen binalarda derin ve etraflı tetkikler yapılmadan karar verilmemesini tavsiye etmeği millî bir ödev telâkki ederim." (Ali Sami Boyar, "Arkeolojik Bahisler: Mühim Bir Mesele", Tanin, 28.8.1945, s. 6) (https:ayasofya.fsm.edu.trhaberayasofya2022-05-27-20-20-56pm; 21.8.2022) Aslına uygun olarak ihyâ edilen Ayasofya Medresesi, tekrâr ilmî faâliyetlerle şenlendi... "Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Ayasofya Araştırmaları Merkezi tarafından 27-29 Mayıs 2022 tarihleri arasında 'Kadim Bir Mabedin Tarihi' başlığıyla düzenlenen II. Uluslararası Ayasofya Sempozyumu"nda, binânın içinden bir intibâ... (Beş asırlık târihî hâtıralarla dolu bu ilim yuvasını maddeten ve mânen ihyâ edip ecdâdımızın rûhunu şâd eden herkesden Allâh râzı olsun!) Ayasofya Medresesi'nin ihyâsı Kemalist Totaliter Rejimin yerle yeksân ettiği mazlûm Ayasofya Medresesi'nin temelleri, 1985-1986 senelerinde, arkeolojik kazılarla meydana çıkarılmış, Kemalizmin sayısız utanc vesîkasından biri olarak gözler önünde duruyordu... Onu ihyâ etmek için yine hamiyetli idâreciler devreye girecek, 2017'de başlatılan ihyâ çalışmaları (https:islamansiklopedisi.org.trayasofya; 15.2.2022), 2022 senesinde tamâmlanacak, 15 Nisan 2022, Cumâ günü, açılışı, bizzât muhterem Cumhûr Reîsimiz Recep tayyip Erdoğan tarafından yapılacaktır. Îmâen de olsa Kemalizmin içyüzünü teşhîr eden, şimdiye kadar resmî planda hep inkâr edilmiş bâzı pek sarsıcı- târihî hakîkatlere dikkat çeken, hassaten bu bakımdan büyük târihî kıymeti hâiz olan bu nutkun kısm-ı âzamını, "Cumhurbaşkanlığı"nın İnternet sitesinden naklen iktibâs ediyoruz: "Ayasofya'yı aslî kimliğinden kopararak müzeye çeviren Zihniyet, Ayasofya Medresesi'ni, (Müzenin) görüntüsünü bozduğu için yıktırmıştır" (Muhterem Cumhûr Reîsi, geçen hafta, Büyük Çamlıca Câmii Külliyesi'ndeki İslâm Medeniyetleri Müzesi'nin açılışını yaptıklarını hatırlatarak:) "Muhteşem mazimizi bugüne ve geleceğe taşıma, insanımızla buluşturma adına çok önemli bir adımı atmış olduk. "Bugün açılışını yaptığımız Ayasofya Fatih Medresesi ile izleri silinmek istenen bir eseri daha, hamdolsun, yeniden Şehrimize kazandırıyoruz. "Burası İstanbul'un fethinin akabinde, Ayasofya'nın bitişiğinde şehrin ilk medresesi olarak hizmete açılmıştır. İlk müderrisi Molla Hüsrev olan medresede, Ali Kuşçu da ders vermiştir. Medrese, farklı tarihlerdeki bakım, onarım ve inşalarla 1924 yılına kadar eğitim hizmetine devam etmiştir.