"İkinci Grup" "Harb hâli hemen hemen sonuna ermiş, artık Hükûmet kurmak zamânı gelmişti. İşte bu demokrat düşüncesi ile, İkinci Grup denilen muhâlif parti kuruldu. Bu Parti, Hükûmet kuruluşunun başlangıcında, Memleket içine bir nifâk sokmak fikrinden çok uzaktı. Bu sebeble, İkinci Grup, yalnız Meclis içinde bir muhâlif grup idi. Dışarıdan gelen ve Grupa girmek arzûsunu gösteren telgraf sâhiblerine hep 'Grup'un hâricde bir teşekkülü yoktur' cevâbı veriliyordu. "Gizli düşünceli Reîs" "Fakat öteden beri kurduğu hayâlin hakîkate döndüğü bir zamânda, Mustafa Kemâl Paşa, böyle bir muhâlefet grupunun ortaya çıkmasına nasıl tahammül ederdi! "Birinci Büyük Millet Meclisi'nin vatan işindeki titizliği, hiç bir gizli düşüncesi olmaksızın çalışması, gizli düşünceli Reîsin zâten hoşuna gitmiyordu. "Bu Meclis kapısından kim çıkarsa beynini patlatırım!" "O Meclis değil mi idi ki, düşman Sakarya kenarına geldiği zaman, Millet Kürsüsünden, 'Ankara'yı boşaltmak lâzımdır' diyen Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Reîsi ile Meclis Reîsinin ihtârlarına, bir Erzurum Meb'ûsu, Durak Bey (Mustaf D. Sakarya), Meclis kapısına dikilmiş: '- Bu Meclis kapısından kim çıkarsa beynini patlatırım!' "cevâbını vermişti. Ve Meclis, yerinden kımıldıyamamıştı! "O Meclis değil mi idi ki Millet Kürsüsünden Meclis Reîsini sık sık hırpalar ve onu sağlam bir yolda yürümeye dâvet ederdi! "O Meclis değil mi idi ki açıktan açığa ona karşı bir muhâlefet grupu toplıyabilimişti! "Ve o Grup, kendi arkadaşlarından bir zâtın (Celâleddîn Ârif) Meclis'te İkinci Reîs olarak seçilebilmesi gibi bir kuvvet gösterebilmişti!" (Mersinli Cemâl Paşa'nın Hâtırât'ından, Birinci 2020: 203-204) (https:fr.wikipedia.orgwikiCemal_MersinlimediaFichier:Cemal_Mersinli.jpg; 9.2.2023) Mersinli Cemal Paşa (Mehmed Cemal Mersinli; Mersin, 1872 Ankara, 7.10.1941, Cebeci Asrî Mez.), "Millî Şef" devrinde, İçel Meb'ûsu olarak TBMM'ye girdiği günlerde... Bu sıfatla, Meclis'de îrâd ettiği bir nutkunda, mütekâid zâbitlerin mağdûriyetine dikkat çekmişdi: "Bu biçareler vatan uğrunda vücutlarını yıpratmıştır. Bu biçarelerin halleri pek yamandır. Meselâ, gece istasyonlarda, iskelelerde, umumî sıcak yerlerde vaktini geçiren albaylar, kapıcılık eden yarbaylar, şimendifer demirinin tozunu temizliyen binbaşılar vardır. Bu bir şeref, bu bir haysiyet meselesidir. Yarın ordumuz, bunların içinden bazılarını hizmete davet edecek. Bu sefil hayatı yaşıyan bir adamın sırf şeref ve haysiyet ocağı olan orduya girmesi bir meseledir. Bunlar, bu biçareler, yanlarında dal budak salmış bir ailenin başıdır. Bu ailenin kendi gibi asker olmuş damadı veya oğlu vardır. Ve bunlardan kalma birkaç torun da o boş gövdenin koltuğuna sığınmışlardır..." ("Mecliste Yeni Bütçe Müzakeresi Başladı", Tan, 23.5.1939, s. 6) Mersinli Cemal Paşa hakkında iki şahâdet Bu tedkîkimizde şahâdetine husûsî bir ehemmiyet atfettiğimiz Cemâl Paşa'nın vefâtında, onun şahsıyeti hakkında iki farklı kalem tarafından neşredilen hâtıralar, Merhûmun şahâdetinin nîçin çok büyük kıymeti hâiz olduğunun delîlidir.