Yeni adli yıl ve yargı bağımsızlığı meselesi

Bu yıl adli yıl açılışı 3 yıl Cumhurbaşkanlığı külliyesinde yapıldıktan sonra ikinci kez kendi yeni binasının konferans salonunda törenle gerçekleşti. Bundan önceki açılış törenlerinin üç yıl Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde yapılması dolayısıyla yargı bağımsızlığı cihetinden ciddi eleştirilere konu olmuştu. Oysa bunun tek sebebi Yargıtay'ın üye sayısındaki artış dolayısıyla kendi konferans salonunun yetersiz kalmasıydı. Bu yüzden açılış programları aslında Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nden önce 7 yıl boyunca ATO'nun konferans salonunda düzenlendiği gibi Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nin devasa konferans salonu bu tür çok sayıda faaliyete evsahipliği yapabiliyor. Açılış töreninde mutat olduğu üzere Cumhurbaşkanının konuşmasından önce Türkiye Barolar Birliği (TBB) Başkanı ile Yargıtay Başkanının da birer konuşması oldu. TBB Başkanının uzun konuşması boyunca yargının bugünkü durumu hakkında son derece olumsuz bir tablo çizildi. Yargı bağımsızlığının kalmadığından, siyasallaştığından, uzun tutuklama sürelerinden, ifade özgürlüğünün bulunmadığından, dahası AİHM kararlarının uygulanmasından ve bundan dolayı Türkiye'nin maruz kaldığı cezalardan bahsetti. Önceki Baro başkanlarının sözlerine atıfla yargıya güvenin, tarihin en düşük seviyesine indiğini ve bu durumun Türkiye Cumhuriyeti'nin varlığını tehdit edecek derecede tehlikeli bir hale geldiğini anlattı. Yine seleflerine atıfla memleketteki hukuk fakültesi sorununu "diploma makinesi" olarak yeniden ifade etti. Siyasetin İstanbul Sözleşmesinden çekilmiş olma kararını sert bir dille eleştirdi. Tabi avukatların sorunlarından da bahsetti ve yapılması gereken kanuni düzenlemelere dair önerilerini de ortaya koydu. Konuşmasında işleyen yargıya dair neredeyse olumlu bir cümle bile kurmadığı konuşmasını, Atatürk'ün ilke ve devrimlerine, yargı tarafsızlığı ve bağımsızlığı anlayışına dönmeye davetle bitirdi. Tabi İstiklal mahkemelerinin kurulduğu ve dünyada kuvvetlerin hepsinin tek bir elde toplandığı nadir modellerden biri, istiklal mahkemeleri uygulamalarının neredeyse bütün mahkemelerin modeli haline getirildiği bir dönemi bir adalet anlayışı için referans olarak alması üzerinde ayrıca durulmayı hak eden bir konu. Yargının mevcut durumuna her türlü eleştiri yapılabilir. Nitekim kendisinden sonra söz alan Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca başında bulunduğu yargı müessesesinin bütün reformlara ve iyileştirmelere rağmen devam eden sorunlarına bizzat kendisi değindi. Yanısıra mahkeme kararlarının da yargının da hâkim şahsiyetine hakaret ve saldırganlığa varmaması şartıyla her türlü eleştiriye açık olduğunu da ifade etti. Bütün bu eleştirilerin yapılabildiği bir düzlemdeyiz ve Baro başkanı bütün eleştirilerini bizzat neredeyse bütün bu olumsuzlukların sorumlusu olarak ima ettiği Cumhurbaşkanı ve devlet erkanının karşısında yapabildi. Ancak bu eleştirileri devlet erkanının karşısında asla ne kendisinin ne de hiç kimsenin yapamayacağı bir dönemin (başka birçok şey için referans alınabilir belki ama) adalet açısından referans alınması, nasıl bir adalet ve nasıl bir hukukun bağımsızlığı manzarasının özlendiğini de gösterir. Adli yıl açılışları ilk defa 1943 yılında yapılmıştır ve isteyen ilk konuşmayı yapan Yargıtay Başkanı Halil İbrahim Özyörük'ün, isterse 1949 yılına kadarki bütün Yargıtay başkanlarının açılış konuşmalarını okuyabilir. Hiçbirinde tek parti döneminin bütün adli ve hukuki uygulamalarına, siyasi rejimine ölçüsüzce güzellemelerden başka en ufak bir eleştiri bulunmaz. O zamanlar hiçbir Yargıtay başkanı veya yargı mensubunun aklına ne hukukun bağımsızlığı, ne kuvvetler ayrılığı ne de yargıda tarafsızlığa dair bir mevzu gelmez. Yargının görevi devrimlerin ve rejimin yerleştirilmesi yönünde devlete, hükümetlere yardımcı olmaktır. İlk defa Yargının bağımsızlığı mevzusu ne zaman akla geliyor biliyor musunuz Demokrat Parti'nin iktidara geldiği yıl, yani 1950 yılında yapılan adli yıl açılışında, Yargıtay Başkanı Mustafa Fevzi Bozer, Türkiye'de yargı konusunda neredeyse paradigma değişikliği