İlahiyat fakültelerinin kısa ve çetrefil tarihi

İlahiyat Fakülteleri ve İmam-Hatip Okullarının 1933 yılında topyekûn kapatılmasından hedeflenen şey kim ne derse desin, olabildiğine açıktı. Dinin eğitimini veren, İslam'ı şu veya bu şekilde öğretme misyonunu üstlenmiş kurumların mevcudiyeti dini itikat ve zihniyetin yeniden üretilmesini sağlayacaktı. Aksi ise dini itikat ve pratiğin kökünün kurutulması, görünürlüğünün tamamen ortadan kaldırılmasıydı. Türkçeleştirilen dinin zamanla itibarının da yok edilmesiyle tamamen yok olacağı beklentisi tipik on dokuzuncu yüzyıl pozitivist anlayışının alaturka bir taklidinden ibaretti. Bu pozitivizm tabii ki dinin her türlüsünü bir hurafe olarak görüyordu ve bilimin gelişmesiyle dinin kendiliğinden ortadan kaybolmasını bekliyordu. Oysa bu pozitivist anlayış Avrupa'da hiçbir zaman devlet eliyle bu kadar zorla uygulanmadı. Beklenti işin "kendiliğinden" gerçekleşeceğiydi. Oysa alaturka laiklik işi kendi haline bırakmıyordu. Özü itibariyle hurafe sayılan din, devletin kararı ve düzenlemesiyle tamamen toplumsal sahadan siliniyor, varolan sivil dini faaliyetler bile yasaklanıyordu. Tekke ve zaviyelerin yanısıra sivil eğitim faaliyetleri anlamında Kur'an kursları ve medreseler de zaten kapatılmış, her türlü faaliyetleri yasaklanmıştı. Bu uygulamalar ancak Bolşevik Demir Perde ülkelerinde görülebilecek cinstendi.Bütün bu uygulamaları yirmi yıl kadar en radikal biçimde devam ettiren CHP'ye ne oldu da tekrar İlahiyat Fakültelerini ve İmam-Hatip Okullarının açmaya ikna etti Bu durumun aslında birçok önemli sebebi vardı. Birincisi, çok partili demokratik hayata geçilmiş olmasıydı. 1946'da ilk çok partili seçimleri CHP "açık oy, gizli tasnif" hileleriyle kotardıysa da durumun sürekli olamayacağını görmeye başladı. Oylar açık olduğu halde gizli sayılan oylardan yaklaşan büyük bir halk tepkisi açıkça görünüyordu. Halkla daha fazla çatışarak bir yere gidilemeyeceği öngörülüyor, halkla en iyi iletişim kanalının yine din üzerinden kurulabileceği düşünülüyordu. Yani İlahiyat Fakültelerinin ve İmam-Hatip Okullarının açılması CHP'nin demokrasiye ayak uydurma yolundaki ilk adımlarından biri, halkın da ilk kazanımlarını oluşturuyordu. Ancak bu karara varması dahi o kadar kolay olmuyordu. Çünkü tek parti dönemi boyunca dinin her türlü görünümüne karşı soğutulmuş insanlarda yeni bir ideolojik takıntı oluşmuştu. Bu takıntıya karşı yeni bir karar almak o kadar kolay olmuyordu. O yüzden CHP'nin 1947'deki 7. Kurultayındaki ateşli tartışmalarda bu kararı savunanların kurulu ideolojiyi ikna için geliştirdiği argümanlar bunun dine (gericiliğe) bir taviz değil, ancak bu gericiliğe karşı daha etkili bir mücadele yolu olacağını göstermeye çalışıyordu. Sonradan bu iş TBMM'nde görüşüldüğünde de benzer argümanlar tekrarlanacaktı. Söylenen şey özetle şuydu:"Bu İlahiyat Fakültesinin açılmasıyla zannetmeyin ki, İnkılaplarla birlikte tarihe gömülen gericilik tekrar hortlayacaktır. Bilakis bu fakültelerde dinin hurafelerinin, mitolojilerinin gerçeğini halka bilimsel yolla anlatacak din sosyologları, din filozofları yetişecektir. Orada Şeriatın pratiği olarak görülen Fıkıh okutulmayacaktı."Bu teminatlarla yetinmeyebileceklere ise TCK'ya meşhur 163. Maddenin eklenmesiyle bu adımların açabileceği geriye dönüş yollarının tıkanacağı teminatı veriliyordu.Kısaca yasaklayarak, halka zorla benimsetilmeye çalışılan ideoloji