ABD Başkanı Donald Trump ile Boeing'in arasının bozulması daha önceki başkanlık döneminde ısmarlanan Air Force One uçaklarının fiyatlarına itiraz ile başlamıştı. Çok özel olarak imal edilen Boeing 747-8 tipi yeni ve son nesil Jumbo uçakların teslimatı çeşitli nedenlerle Trump'ın ikinci dönemine kadar uzadı. Uçakların renkleri ile de oynayan Trump, başkanlık dönemi bitmeden yeni nesil Air Force One uçaklarına binebilecek mi bilinmiyor.

ABD Başkanı Donald Trump'ın sürekli takip ettiği son nesil Boeing 747-8 uçağından yapılandırılan Air Force One, yani 'Başkanlık Uçağı'nın teslimatı 2029 yılını bulacak. Hatta teslimatın daha fazla gecikmesi halinde belki de Başkan Trump bu yeni nesil iki uçağı hiç kullanamayacak.

Bugün kullanılan uçaklardan 7 metre daha uzun, daha hızlı ve yüksekten gidebilecek olan yeni nesil Air Force One uçağının Washington D.C.'den Hong Kong'a direk uçabileceği de açıklandı. Bu uçakta askeri uçaklardaki gibi havada yakıt ikmali de bulunuyor. 'Uçan Beyaz Saray' da denilen uçağın, ana yüklenici Boeing'in küresel tedarik zincirlerine ve değişen proje gereksinimlerine bağladığı sorunlar nedeniyle geciktiği doğrulandı.

Beyaz Saray İletişim Direktörü Steven Cheung, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, "Yeni Air Force One uçağının teslimatının bu kadar uzun süre ertelenmesi gülünçtür" dedi. "Başkan Trump, bir süredir ihtiyaç duyulan yeni bir uçağın teslimatını hızlandırmanın yollarını belirlemek için çalışıyor" diye de ekledi. Boeing ise içine düştüğü hem mali sıkıntı hem de genel imalat gecikmeleri ile boğuşurken, çok prestijli olan başkanlık uçaklarından en az birini en kısa sürede teslim etmenin yollarını arıyor. Öte yandan Trump yönetiminden adını açıklamayan bir sorumlu, Air Force One yeni nesil uçakların 2029 yılından önce tamamlanmasının mümkün olmadığı görüşünde.

2018'DE YAPILAN SÖZLEŞME

Yeni Air Force One için sözleşme ilk olarak 2018 yılında Boeing ile yapıldı ve süreç başlatıldı. Boeing, Air Force One olarak kullanılmak üzere iki yeni 747-8 uçağı inşa etmek için 3.9 milyar dolarlık bir sözleşme almıştı ve bu uçaklar Aralık 2024'te teslim edilecekti. Ancak daha sonraki gecikmeler sözleşmenin 2027 veya 2028'e ertelenmesine yol açtı ve yeni gecikmeyle bu tarih daha da uzadı.

Air Force One olarak hizmet verecek Boeing 747-8'ler, nükleer savaş gibi en kötü güvenlik senaryolarında uçabilen havadaki bir Beyaz Saray olacak şekilde tasarlanıyor. Uçaklar askeri aviyonik, gelişmiş iletişim ve kendini savunma sistemi ile modifiye ediliyor..

Bir zamanlar Boeing Savunma, Uzay ve Güvenlik'in başkanı olan ve daha sonra şirketten ayrılan Ted Colbert, temmuz ayında Boeing'in 747 uçaklarının büyük ölçüde modifiye edilmiş versiyonları olan uçakları inşa ederken tedarik zinciri, enflasyon, işgücü ve diğer zorluklarla uğraştığını söyledi. Boeing, gecikmeler nedeniyle programda 2 milyar dolardan fazla para kaybetti. Colbert, "Ekibimiz çok çok zorlu bir programla mücadele ediyor, iki çok karmaşık uçak" demişti. Colbert o zamanlar. "İşgücümüze ve eğitime, verimliliğe, fabrika katındaki çalışmalara çok fazla yatırım yaptık" savunmasını yapmıştı.

Tarafsız Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO), 2022'de Air Force One programının, mekanikerler için sıkı bir işgücü piyasası, beklenenden düşük güvenlik izni oranları ve Boeing'in bazı iç işleri için alternatif bir tedarikçiye geçme ihtiyacı gibi nedenlerle daha fazla gecikme riskiyle karşı karşıya olduğunu söylemişti.

RENK DEĞİŞİMİ

2023'te Biden yönetimi, mevcut beyaza iki ton maviye benzeyen bir Air Force One boya şemasını değiştirmemeyi ve bu haliyle devam etmeyi seçti. Tasarım Kennedy yönetimine dayanıyor ve Biden'ın hamlesi, Başkan Trump'ın ilk döneminde kırmızı, beyaz ve mavi şemaya geçme kararını tersine çevirmişti.

Boeing ve Savunma Bakanlığı ayrıca yüzlerce Boeing çalışanının, aylarca veya yıllarca süresi geçmiş kimlik bilgileriyle gizli Air Force One uçaklarında çalışmasına neden olan 2023'teki bir güvenlik izni eksikliğini de araştırmış, belge sorunu keşfedildikten sonra çalışma alanlarına erişimleri geçici olarak askıya alınmıştı.

TÜRÜNÜN TEK ÖRNEĞİ

Hava Kuvvetleri tanımı olan VC-25 (Air Force One) ile standart Boeing 747 arasındaki farklar; taşınan yolcu sayısının dışında, son teknoloji navigasyon, elektronik ve iletişim ekipmanları, iç konfigürasyonu ve mobilyaları, bağımsız bagaj yükleme sistemi, ön ve arka hava merdivenleri ve uçuş sırasında yakıt ikmali imkânı sunması şeklinde sıralanabilir. Elbette füze savar ve çok bilinmeyen harici saldırılara karşı koruma sistemleri de mevcut. Başkan için konaklama birimleri arasında bir kamaradan (giyinme odası, tuvalet ve duş) oluşan bir yönetici süiti ve başkanın ofisi yer alır. Yani uçan bir 'oval ofis' oluşturulmuş. Başkan, ailesi ve personeli için bir konferansyemek odası da var. Uçakta konuklar, kıdemli personel, gizli servis ve güvenlik personeli ve medya üyeleri için ayrı bölümler yer alıyor.

İki mutfak, tek seferde 100 öğüne kadar yemek çıkarabiliyor. Engelli erişim tesisleri de dahil olmak üzere altı yolcu tuvaleti, ayrıca bir dinlenme alanı ve uçuş ekibi için mini mutfak da var. VC-25'te ayrıca küçük tıbbi acil durumlar için tıbbi ekipman ve malzemelerle donatılmış bir bölüm de yer alıyor. Uçak, türünün tek örneği.

AIR FORCE ONE'IN KISA HİKÂYESİ

- Air Force One, çağrı işareti olarak 1950'lerde kullanılmaya başlandı, Başkan Kennedy'nin Boeing 707 ya da sistemleştirilmiş askeri adıyla VC-137'si halk arasında "Air Force One" olarak bilinen ilk uçak oldu.

-1962'de, Air Force One olarak kullanılmak üzere özel olarak satın alınan ve yüksek koruma kalkanına sahip olan bir VC-137C, 26000 kuyruk numarasıyla uçmaya başladı. Bu en çok bilinen başkanlık uçağıdır. 26000 kuyruk numarası, Başkan Kennedy'yi 22 Kasım 1963'te Dallas'a taşıyan ve suikastının ardından cesedini Washington DC'ye geri getiren uçaktır.

- Kennedy'in ölümünün hemen ardından Lyndon B. Johnson, Dallas'taki Love Field'da bu uçakta 36'ncı başkan olarak yemin etti. 1972'de Başkan Richard M. Nixon, 26000 ile Çin Halk Cumhuriyeti'ne ve eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne tarihi ziyaretlerini yaptı.

-Kuyruk numarası 27000 olan uçak, 26000 numaralı uçağın yerini aldı ve 19 Ekim 1981'de Başkan Nixon, Ford ve Carter'ın Mısır da Kahire'ye, Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat'ın cenaze töreninde Amerika Birleşik Devletleri'ni temsil etmek üzere uçurulmasında kullanıldığında kendi tarihini yazdı. İlk VC-25A'nın kuyruk numarası 28000'di ve 6 Eylül 1990'da "Air Force One" olarak uçtu. Başkan George Bush'u Kansas, Florida ve ardından Washington DC'ye geri götürdü.