Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yaşına girmesine bir hafta kala, bilimle kalkınmada en önemli sacayağı üniversiteler de kalkındı mı Yükseköğretimde önemli dönüm noktaları; cumhuriyetin ilk 10 yılı, 1933 üniversite reformu, 1946 demokrasiye geçiş sancıları, 1965 siyasi kamplaşmalar, 1968 öğrenci boykotları diye sıralanabilir. 1971 muhtırası ve 1980 darbesi, üniversitelerin bugünkü hallerinin temelini attı. 12 Eylül'de, üniversitelerdeki öğrenci dernekleri, kulüpler kapatılıyordu, yine kapatılıyor. Akademisyenler, öğrenciler üniversitelerden atılıp, hapishanelere tıkılıyordu, yine tıkılıyor. Tanklar, toplar, postallar; akademik özerklikleri ve bilimsel özgürlükleri ezen yolu açtı.

SİVİL VESAYET

Askeri darbelerden geriye, 1982 tarihli 2547 sayılı YÖK Kanunu kaldı. Özgür düşünceyi yok etme hedefiyle askerin çıkardığı bu yasa, 41 yılda üniversitelerde bilimsel özerkliği yok etti. Din iman ama illa da kazan kazan (!) temelli, kapitalizme entegre yükseköğretim, askeri vesayetin eseridir. 2002'de seçim vaadi, "YÖK'ü kaldıracağız" olan AKP iktidarı, "Sen, ben, oğlan, kız, hanım, dayım, emmim" atamalarıyla üniversiteleri, fabrikasyon kadrolaşmanın merkezi yaptı. "Paranın rengi, dini, imanı yoktur. Para, paradır" ilkesini benimseyen AKP, askeri vesayetin sivil mirasçısı olup, üniversitelerde "sivil vesayet" kurdu.

MEZURA ÖLÇMEZ

AKP, özgür düşünen, sorgulayan, eleştiren akademisyen ve öğrencileri, atom bombasından daha tehlikeli görse de vesayet karşıtı gibi davrandı. "Yeni YÖK", "Yeni Üniversite" gibi kavramlarla, "Şerri, siyasi, ideolojik" sivil vesayeti meşrulaştıran yükseköğretimi kurdu. Üniversitelerin, balya balya para gibi sayılamayan, mezurayla ölçülemeyen, "Demokratik toplum, özgürlük, insan hakları" gibi nitel toplumsal kazanımlarını yok etti. AKP, "Demokratik üniversite" söylemiyle hazırladığı, 7 üniversite reformunun hiçbirini yasallaştırmadı. İktidar olduğunda 71 olan üniversite sayısını 209'a çıkarmakla böbürlenip, eğitimin lise seviyesi altına düşmesine sustu.

DOLDUR BOŞALT

Dünyanın En İyi Üniversite Sıralaması QS 2024'te, dünya 3'üncüsü olan Oxford, 'üniversite' kelimesini, "Yüksek düzeyde eğitim, öğretim, bilimsel araştırmalar yapan fakülte ve yüksekokullardan oluşup, bilimsel özerkliğe sahip öğretim kurumu" diye tanımlıyor. Yeni YÖK (!) de 'Araştırma üniversitesi' gibi bir kategori icat etti. ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ gibi 23 üniversiteyi, araştırmacı seçti. Onlar da kendi içinde "A1, A2, A3" diye sınıflandırıldı. Bu durumda Türkiye'deki 209 üniversiteden 189'u, bir üniversitenin olmazsa olmazı, 'Araştırmacılık' niteliğinden yoksun! Koltukların, belediye otobüsü gibi dolup boşaldığı üniversiteler, devlette kadro kapmak için yandaşlara paravan yapıldı.