Tarihi süreç içinde toplumların sosyal ve kültürel yapılarını dönüştürerek otaya çıkmış olan kapitalist sistem ancak kurumsal yapılarını güçlü kurduğu takdirde ayakta kalabileceğini oldukça erken (19'uncu yüzyıl sonu ve 20'nci yüzyıl başı gibi) anladı. Kapitalist üretim biçimi kendi doğal iç işleyişi içinde bir zayıfı temizleyerek güçlüyü ayakta tutma mekanizmasına sahipti. Bu da dönemsel krizler ve bu kriz süreci içinde eskimiş, yıpranmış yapıların tasfiye edildikten sonra sistemin eskisinden daha güçlü bir şekilde devam etmesi mekanizmasıydı. Kapitalist üretim biçiminin krizler ile kendini yenilemesi doğası gereği olabilirdi ama Marx'ın sistemi analizinden etkilenmiş olan Marksist ekol ve bu ekol dışındaki bazı klasik iktisatçılar kapitalizmin kendi içinde ürettiği krizlerin bir süre sonra sistemin kendiliğinden çöküşünü getireceğini söylemeye başladılar. Kendiliğinden çöküşü savunan ekol teorik düzeyde doğruydu. Kapitalist sistemin matematik denklemini kurarsanız, ki Marx da bunu yapmıştır, sistemin doğal işleyişi içinde bir süre sonra kendiliğinden büyük kriz üretip çökeceğini göstermek teorik düzeyde mümkündür. Ve nitekim bunu yapan saygın çalışmalar da vardır. Bu yaklaşım teorik düzeyde doğru olsa bile unuttuğu çok önemli bir faktör vardı. Kapitalizmin tarihi ortaya çıkış sürecinde sistemi kuranlar yeni ekonomik düzenin bu kriz yaratma potansiyelini de gördüklerinden sistemi koruyucu kurumsal düzenlemeleri yapmışlardır. Keynesçi sistem ve para piyasaları için getirilen, merkez bankaları dahil, kurumsal düzenlemelerin çoğu bu kendiliğinden çöküşü önleme mekanizmaları içeriyordu. Ekonomi kuramında para kazanma hırsının analizi tarihi süreçte yapılmıştır. Kapitalist üretim biçimi bireylerin kolay para kazanma arzularını en rahat tatmin edebilecekleri yapıya sahipti. Borsalar ve çeşitli piyasalar tarih içinde geliştikçe kolay para kazanma arzularının tatmin yolları da çeşitlendi. Kolay para kazanma hırsı kapitalist üretim biçiminin meşru gördüğü hatta teşvik ettiği bir davranıştı. Ama borsalar içindeki yöntemler ve çeşitli piyasalardaki metotlar çeşitlendikçe bu arzunun sistemde açabileceği büyük sorunları kontrol altına almak zor hale geldi. Bugüne kadar yaşanmış olan tüm krizleri incelerseniz hepsinin piyasa koşullarında insan davranışlarının ve daha fazla para kazanma hırsının merkezi rol oynadığını görürsünüz. Kapitalizm kendi hatalarından ders alarak tedbirler oluşturma tarihi deneyimine sahip olduğundan bugün dünyanın merkez kapitalist ülkelerindeki borsalarda kurulmuş olan çeşitli düzeylerdeki kontrol ve kendini koruma mekanizmaları temelde sistemin yol açtığı para kazma hırsına karşı kendini koruma düzenlemeleri içerir. Özetle kapitalist üretim biçimine sahip olan toplumlar bazı kurumsal korunma, kontrol mekanizmalarını oluşturamadıklarında sistemlerinin çöküşünü yaşamak zorunda kalabilirler. Kapitalist üretim biçiminin tarihi gelişimi ve kurumsal düzenlemelerine dayalı bu sistem analizini kripto para sisteminde yaşanmakta olan global kriz nedeniyle yazdım. Yaşanmış olan tüm deneylere rağmen kapitalist sistem kontrollerin dışına çıkarak para kazma hırsını tatmin eden yeni araçları sürekli yaratma dinamiğine de doğası gereği sahiptir. Kripto para sistemi, bugüne kadar kapitalist istemin deneylerine dayanarak oluşturmuş olduğu bütün kontrol ve korunma sistemleri dışındaki mükemmel bir araçtı. Kontrol mekanizmaları dışında kalma ve kurallar dışına çıkmak açısından 'mükemmel' olan bu sistem bugün bu mükemmelliği yüzünden çökme tehdidi altında. Çünkü büyük sistem kurallarının dışında kalan bu yeni araç nedeniyle tümden çöküş tehdidinin oluşabileceğini gördü ve yeni aracı sistemik kriz yoluyla tasfiye etme işine girişmiş olabilir. Açgözlülüğün terbiyesi YAZARLAR 17.06.2022 - 04:53 Güncelleme: 17.06.2022 - 04:53 ABONE OL Kapitalist üretim biçiminin doğal tabiatında bulunan para kazma hırsının nasıl çöküşlere yol açabileceğinin en güzel anlatıldığı Wall Street filmde baş karakter filmin bir anında temelde yatan sorunun 'Açgözlülük' (Greed) olduğunu söylüyordu. Bu sadece deneye dayanan bir tespit olmasına rağmen sistemin tarihi ve kurumsal analizine uygun bir sonuçtu. Kapitalist sistemin otaya çıkışından itibaren kurumsal düzenlemeler ve kurallar aracılığıyla kontrol altına alınmaya çalışılan para kazanma hırsı ve açgözlülüğün yol açabileceği büyük sorunlar 20'nci yüzyılın son çeyreğinden itibaren özellikle yoğunlaşmaya başladı. Sistem tarihi gelişimi içinde piyasaları çeşitlendirmesiyle ve para kazandırıcı kağıtlarını çeşitlendirdikçe açgözlülüğün kendini tatmin edebileceği yeni ortamlar yoğunlaşmaya başladı. Bu sürecin doğal sonucu olan kripto para sistemi kapitalist sistemin kurumsal yapısının tamamen dışındaydı. Örneğin borsalarda kontrol dışında bir kriz olasılığını engelleyebilen tüm kontroller ve kurallar iş kripto para sistemine gelince çaresiz kalabiliyordu. Çünkü yeni araç kendi alternatif mekanizmalarını kurma iddiasındaydı. Kripto para kapitalist üretim sisteminin dışında değildi ama kendine has denenmiş bazı kuralları olabilen kapitalist sistem dışında gibiymiş gibi kuralsız davranabiliyordu. Tarihi içindeki krizleriyle bugüne kadar bunlardan öğrenip güçlenerek gelmiş olan kurumsal yapısı aslında güçlü olan kapitalizmin bu kripto sistemi uzun süre içinde tutmak istemeyeceği zaten baştan itibaren belliydi. Çünkü kapitalizm ilk önce temelde açgözlü teşebbüsü teşvik eder gibi gözükse de bunu sistem içinde terbiye edemediğinde onu kısa sürede, sistemin tümünü tehlikeye atmadan, tasfiyeye girişir. Kripto para krizinde de bu tasfiye sisteminin çalıştığını sanıyorum. Temelsiz hayal satan sistem YAZARLAR 17.06.2022 - 04:53 Güncelleme: 17.06.2022 - 04:53 ABONE OL Sistemin kripto para benzeri bir araç nedeniyle tehlikeye düşebileceği sinyalini ben