Bu iki kavram, birbirine zıt gibi görünmesine rağmen araları telif edilemediğinden maalesef bazı yanlışlık ve haksızlıklar ortaya çıkmış, hatta hocalar arasında bile bu girift mesele tam olarak anlaşılmamıştır. Meselâ:

Hocalar bu iki terimi de, stayişle anlatıp, hep müstakil gibi takdim ederek, aralarındaki münasebete dikkat etmemişlerdir. Halbuki bunları beraber mütalaa etmek gerekir; yani bir kişi hem ulü'l-emre itaat edecek hem de cihadın en büyüğü olan itiraz görevini yapacak, çünkü zalim idareciye karşı hakkı söylemek en büyük cihaddır. İşte bu yazımızla bu çelişkiyi giderip, bu lügatın sırrının daha iyi anlaşılması için, birkaç sorudan sonra izah ve isbata geçmek istiyoruz.

Her ulü'l-emre itaat farz mıdır Veya bu farziyet herkes için geçerli midir İstisnaları varsa kimlerdir Hem itaat ederek hem de karşı çıkarak en büyük cihad nasıl olabilir İşte icrada bunlar karıştırıldığı için çok kargaşalar ve aksi durumlar olmuştur. Yani tek taraflı yargılarla bazı haksızlıklar yapılmıştır. Yazımızda bunları da, izaha çalışacağız. Hatta en büyük cihadı yapanlar maalesef, bilhassa hocalar tarafından şuursuzca, cahilce veya sultana olan tarafgirliği sebebiyle suçlanmıştır.

Bu gibi sorulara cevap olarak bu iddiamı bizzat yaşadığım bir hatırayla isbat etmek istiyorum.

Benim mezuniyet yerim; Marmara İlâhiyat Fakültesidir. Oraya Cuma namazı için gitmiştim. İmamla tanıştık, o da, beni ilâhiyat profesörü olan ağabeyi ile tanıştırdı. Alt kattaki kafeteryaya indik. Sohbet esnasında; Profesör benim Risale-i Nurları okuduğumu anlayınca direkt bana "Madem Bediüzzaman bu kadar büyük âlim de, ayet-i kerîmenin açık emrine rağmen, Halife Sultan Abdülhamid'e neden tâbi olmadı" diye tenkitvari bir soru yöneltti.

Ben de kendisine, "Hoca, siz bir ilâhiyatçı ilim adamı olarak bari bunu söylemeyin, bu mesele değil tenkit konusu, bilakis Bediüzzamanın en büyük cihadı olarak takdir edilmesi gerekir" deyince şaşırdı ve "Ne münasebet" dedi. Ben de kendisine "Bu durum değil ayet-i kerîmenin aslına zahirine de aykırı olmayıp bilakis cihad-ı ekberdir" deyip şu izahlarda bulundum: