Yakın zamanda kaybettiğimiz Türkiye'de popüler batı müziği tarihinin efsane ismi Durul Gence'nin yaşam öyküsüSahnenin önüne yerleştirilen iri gövdeli timpani, onun repertuarının alameti farikası olan Şeyh Şamil'in habercisiydi her zaman.Durul Gence programa başladığında herkes gecenin zirve noktasının Şeyh Şamil olacağını bilirdi. Ve o an beklenirdi. Durul Gence kuvvetli bir tempoyla yürüyen bu geleneksel Kafkas şarkısının ortasına doğru baterinin başından kalkar, eline "mallet" denilen ucu yumuşak bir dokuyla kaplı özel bagetleri alıp solo bölümü için timpaninin başına gelirdi.Durul Gence benim 1990'lı yılların başından itibaren tanıdığım, çok sevdiğim bir dostumdu. Hatta beni bas gitar çalmaya teşvik ederek yaşamımda önemli bir pencere açtı. Sonradan onunla birçok ortamda birlikte müzik yapmak, onun yanında çalmak gibi bir ayrıcalığa da sahip oldum. Çok önemli bir müzisyendi ama ondan önce büyük bir gönül insanıydı. Çevresine hep iyilik, sevgi ışığı ve güven duygusu yayan biri oldu. Onu çok özleyeceğim. Sedat ErginŞeyh Şamil'deki solosunu büyük bir ciddiyetle icra ederdi. O an salonda herkes pür dikkat kesilir, çıt çıkmazdı. Çalgıdan yükselen tok, boğuk seslerin yarattığı gerilimle birlikte sanki bulunduğu mekandan ayrılıp Kafkaslar'a, Şeyh Şamil'in efsanesinin hala hüküm sürdüğü o zor topraklara doğru bir yolculuğa çıkardı. Timpaniden çıkan ve daha çok bir çatışmayı çağrıştıran o sesler, muhtemelen ruhunun derinliklerinde Kafkas Kartalı'nın atlılarının seslerine karışırdı.Şeyh Şamil'le birlikte aslında kendi köklerine, Kafkasya coğrafyasına doğru uzanırdı. Aile soyağacına baktığımızda da, geçen yüzyılın başında Azerbaycan'ın kuzeybatı sınırındaki Şeki'de başlayan, göçlerle önce Dağlık Karabağ'da Şuşa'ya, oradan aileye soyadını da veren Gence kentine kadar uzanan bir güzergahın izlerini görüyoruz.Bu yolculuk babası Mehmet Gence'nin ailesiyle birlikte küçük bir çocuk olarak 1910'ların sonlarında Erzincan'a ayak basmasıyla artık Türkiye sınırları içinde devam edecektir.Askeri okula giren babası Mehmet Gence yarbaylığa kadar yükselecek ve 1940'da Ankara'da doğan oğlu Durul'u da bahriye subayı olarak yetişmesi için İstanbul Heybeliada'daki Deniz Lisesi'ne, eski adıyla Bahriye Mektebi'ne kaydedecektir. 1954 yılında 14 yaşında ayak basar Deniz Lisesi'ne Durul Gence.'GENÇ DENİZCİLER'ORKESTRASI KURULUYORDeniz Lisesi, ona yaşamındaki en önemli pencereyi açar. Evet, babası deniz subayı olması için onu Heybeliada'ya göndermiştir ama o buradan bir müzisyen olarak ayrılır. Deniz Lisesi'ndeki en yakın arkadaşlarından biri Türkiye'nin ilk rock and roll şarkıcılarından biri olan Erkut Taçkın'dır. Okul bandosunda elinde bagetlerle trampetle kurduğu ilişki, Durul Gence'nin kader çizgisini de belirler. Daha lise yıllarında Erkut Taçkın ve piyanoda Erkan Gürsal ile ilk gruplarını kurarlar. "Genç Denizciler" isimli bu orkestranın diğer üyeleri Güngör Yücel ve Ersin Yüce'dir."Genç denizciler" sahnede1950'lerin ikinci yarısında çekildiği anlaşılan bu fotoğrafta Durul Gence davul çalarken piyanonun başında Erkan Gürsal (Somer Soyata) var. En solda Erkut Taçkın ve Güngör Yücel. Sağdaki vokalist muhtemelen Ersin Yüce.Ülkedeki ilk rock and roll orkestralarından birinin disiplini esas alan bir askeri okulda kurulması Türkiye'ye özgü bir durum olmalıdır. 1950'lerin ortalarından söz ediyoruz. Lise kısmını bitirdikten sonra subay olarak yetişmek üzere Deniz Harp Okulu'na başlar. Tabii bu orkestranın etkinlikleri yalnızca Heybeliada'da kalmayacak, hafta sonları İstanbul'un bazı mekanlarında, okullarda konserlerde sahne almalarına kadar uzanacaktır. Konser verdikleri okullardan biri de Galatasaray Lisesi'dir.Sonuçta Durul Gence ve Erkut Taçkın cephesinde müzik ağır basar ve 1959 yılına Deniz Harp Okulu'ndan ayrılırlar. 2019 yılı sonunda vefat eden Erkut Taçkın'ın "ElvisTurk.com" sitesine verdiği bir mülakata bakılırsa, aslında "kendilerini attırmışlardır." Okuldan ayrılan bir diğer grup üyesi de Güngör Yücel'dir. Buna karşılık Ersin Yüce ve Erkan Gürsal okulda kalıp albaylığa kadar terfi ederler. Sonradan kurmay subay olup Kuzey Deniz Saha Komutanlığı Kurmay Başkanlığı görevini üstlenen Erkan Gürsal sahnede Somer Soyata ismini kullanır.Ancak sınıf arkadaşlarının temas ve müzikal beraberlikleri hiç kesilmez. Gence, Taçkın, Yüce, Gürsel ve Yücel 70'li yaşlarına vardıklarında da bir araya gelip vokal yapacaklar, örneğin Brothers Four grubunun ünlü "Green Fields" şarkısını söyleyeceklerdir."Bahriyeli" olmak Durul Gence'nin kimliğinin en başat öğelerinden biridir. Deniz Harp Okulu'ndan mezun olmasa da kendisini her zaman önce bir Bahriyeli olarak görmüş, bu yönüyle hep gurur duymuştur. 2001 yılında Hürriyet'ten Yener Süsoy'a verdiği bir mülakatta dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent Alpkaya (2001-2003) ile devre arkadaşı olmaktan duyduğu mutluluğu anlatırken "Bülent Amiral o zaman da çok prensip sahibi bir arkadaşımızdı. Sevgili Bülent'in gelecek vaat ettiği o günlerden belliydi. Çok istikrarlı bir şekilde yükseldi ve sonunda hak ettiği yere geldi" diye konuşacaktır.Gence, 14-19 yaşları arasında o camiada bulunmasının kendisinde "bozulmayacak sağlam temel taşlar oluşturduğunu" vurguluyor aynı mülakatta: "Bendeki Bahriyelilik ruhu hiç ölmedi, ölmeyecek. İnsan bir işi yaparken şarkı söyler, ben marş söylerim. "Ve parmağında Deniz Harp Okulu'nun yüzüğünü hep taşımıştır.2010 konseri öncesindeDurul Gence 2010 Mayıs ayında İstanbul'da Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda Gürer Aykal'ın yönettiği klasik müzik orkestrası eşliğinde çalan dörtlü grubuyla bir prova esnasında. Sağdan sola Büyükelçi Burak Gürsel (gitar), Büyükelçi Murat Sungar (piyano), Durul Gence ve Sedat Ergin (bas gitar). Grup, Murat Sungar'ın "Pop Sinfonietta" isimli bestesini icra etmişti.ANKARA VE SWEATERS DÖNEMİDeniz Harp Okulu'ndan ayrıldıktan sonra ailesinin yanına Ankara'ya döner ve 1960 yılında ODTÜ idari bilimler fakültesine kaydolurken kendisini başkentte son derece canlı bir müzik ortamının içinde bulur Durul Gence. Ankara'da ağırlıklı olarak TED Ankara Koleji öğrencilerinin kurduğu ve daha çok Amerikan tarzı pop şarkılarını seslendiren bir grup olan Sweaters rüzgarı esmektedir o dönemde. Vokal grubunda Alp Arıkoğlu, Burak Gürsel, Erdem Kayaalp, Kemal İnan ve Murat Sungar, gitarda ise Ferit Ergin, piyanoda Caner Tunaman, kontrbasta Emin Fındıkoğlu ve davulda Cansın Onaran yer almaktadır Sweaters'ın ilk formatında.Durul Gence'nin gruba baterist olarak katılımından bir süre sonra"Genç Denizciler" grubundan Erkut Taçkın ve Güngör Yücel'in de Ankara'ya gelmeleriyle birlikte 1961 yılında iki grubun kısmi birleşmesiyle önemli bir dönüşüme uğrar Sweaters. Yeni formatta Erkut Taçkın ve Güngör Yücel vokal bölümünü üstlenirken, Murat Sungar piyanoda, Burak Gürsel gitarda, Caner Tunaman basta ve Durul Gence davulun başındadır. Orkestra Ankara'nın muhtelif mekanlarında sahne alırken, müzik çalışmaları Durul Gence'nin öğrenciliğinin önüne geçmeye başlar. Bu arada Üstün Poyrazoğlu'nun profesyonel çalışması yolundaki önerisini kabul ederek orkestrasına katılır. Sonuçta Durul Gence'nin ODTÜ'deki öğrenciliği uzun süreli olmaz.İşte muhteşem beşli1960'lı yılların ikinci yarısında Türkiye'nin en ünlü orkestrası olarak kabul edilen Durul Gence 5 bir arada: Soldan sağa arkada Attila Özdemiroğlu, Durul Gence ve Ahit Oben. Ön sırada Mehmet Şahinbaş ve Mehmet Horoz.Sonrasındaki dönem, 1960'lı yıllar boyunca önce Ankara, ardından İstanbul'da devam edecek olan profesyonel müzik hayatıdır. Ankara döneminde birçok plak kaydında da yer alır. Türkiye'nin en önemli şarkıcılarından biri olarak sivrilecek olan Alpay'ın 1963 yılındaki ilk 45'lik plak kaydı "Norma Mia"da davulu Durul Gence çalmaktadır.ÖNCE DURUL GENCE 51965 yılında hayatının en kritik kararlarından birini alıp İstanbul'a taşınmaya karar verir ve burada Durul Gence-5'i kurar. Buna yaparken attığı stratejik bir adım, birçok enstrümanı (keman, vibrafon, flüt, trombon) olağanüstü bir beceriyle çalabilen Attilla Özdemiroğlu'nu da İstanbul'a davet edip birlikte çalmaya ikna edebilmesidir. Durul Gence-5'i diğer enstrümanlarda Mehmet Horoz (bas gitar), Ahit Oben (klavye, piano) ve Mehmet Şahinbaş (gitar) tamamlar.İstanbul'da büyük bir rüzgar estirir Durul Gence-5. Daha önce müzik mekanlarında çalınan pop müziğinde Fransızca ve İtalyanca şarkılar ön planda iken Durul Gence-5 ile Amerikan standartları ağırlık kazanır. Kentin önde gelen gece kulüplerinde kendi repertuarlarını çalarken, aynı zamanda pek çok ünlü sanatçıya da eşlik ederler. Ayrıca, o dönemde birçok ünlü şarkıcının 45'lik plak çalışmalarında da stüdyo orkestrası olarak Durul Gence-5'i görürüz. Örneğin Ajda Pekkan'ın ilk dönem 45'liklerinden 1966 yılındaki "İki Yabancı" ve "Dönmem Sana"da Durul Gence-5 vardır.O yıllarda pop müziğinde Türkçe söz yazılan yabancı cover şarkılarda bir patlama yaşanırken, grubun plakta eşlik ettiği sanatçılar arasında Tayfun, Rüçhan Çamay, Ertan Anapa, Erkut Taçkın, Tanju Okan, Özdemir Erdoğan sayılabilirBu dönemde yakın çalıştığı isimlerden biri pek çok plağında ve sahnesinde kendisine eşlik ettiği Ajda Pekkan'dır. Durul Gence, o yıllarda sahne hayatına yeni başlamakta olan şarkıcının her zaman destekçisi olmuştur. Ünlü şarkıcı, kendisiyle sohbetimizde şarkıcı olarak başlangıç döneminde Durul Gence'nin büyük desteğini gördüğünü belirterek şöyle konuştu:"Kendimi hep güvende hissediyordum. İnanılmaz çalıyorlardı. Şarkıcılığa başlarken kendime güveniyordum, ancak 'acaba'larım vardı. Onların arkamda olması çok önemli oldu. Durul benim için bir başlangıç oldu. Onların bana inanması da çok önemliydi. Aslında onlarla müzik yapmak okul bitirmek gibi bir şeydi. Ayrıca, Durul şahane bir insandı. İnsan gibi insandı. Herkese iyi davranırdı. Ondan sadece gerçek dostluk görürdünüz."Bahriye Mektebi'nin davulcusuDurul Gence'nin bu fotoğrafın arkasına düştüğü nottan 15 Aralık 1956 tarihinde çekildiğini anlıyoruz. Yani Durul Gence henüz 16 yaşında Deniz Lisesi'nin ikinci sınıfında okuduğu yıl. Fotoğraf Deniz Harp Okulu'nun ikinci sınıfı için düzenlenen çayda çekilmiş.SONRA DURUL GENCE 10Durul Gence'nin önemli bir yönü, sürekli arayış içinde olması, yenilikçi hamleler yapmasıydı. İşte bu arayışları onu nefesli çalgıların ağırlıklı olduğu büyük orkestra kavramına götürdü. Ve Durul Gence-5'in 1968 yılında dağılmasından sonra 1969 yılında Durul Gence-10'u kurdu. Grup, üç trompet, bir trombon, iki saksafon, iki bateri, bir gitar ve bastan oluşuyordu. Yenilikçiliği, aynı zamanda ilk kez iki davul konseptini getirmesi ve o dönemde piyasanın en yetenekli genç davulcularından Cezmi Başeğmez'i yanına almasıydı. Bas gitarı sonradan Türkiye'nin en değerli bestecilerinden biri olarak müzik tarihine geçecek olan Onno Tunç çalıyordu.Büyük orkestra kavramı aslında ilk kez 1967 yılında Emin Fındıkoğlu'nun müzik direktörlüğünde kurulan ve Erkut Taçkın'a eşlik eden "Big Soul Band" ile ortaya çıkmıştı. 1969 yazında da yeni kurulan İstanbul Gelişim de bir ara ve nefeslilerin yanı sıra yaylı çalgılar bölümü de alarak 23 kişiye çıkmıştı.Ancak büyük orkestraların sürdürülebilirliği kolay değildi. Bu dönem uzun süreli olamadı. O dönemden geriye kalan Durul Gence-10'un 1969 yılında çıkardığı bir konser albümü ve bir de 45'lik plak var. Bu plağın ön yüzünde "Şeyh Şamil", arka yüzünde ise "Ceddin Deden" diye bildiğimiz klasik mehter marşı "Hilal" başlığıyla yer alıyor. Bu yüksek ritmi, nefeslilerin kuvvetli yorumu ve bir bu kadar önemlisi iki davulcunun gürül gürül sololarıyla bildiğimizden çok farklı bir mehter marşı. Her iki şarkı da müzikal fikir olarak kafasında yönelmek istediği istikameti, yani geleneksel, yerel olanla, Batı formları arasında bir sentez arayışını gösteriyordu.Tabii, hem Durul Gence-5'in hem de Durul Gence-10'un altı çizilmesi gereken bir yönü daha vardı. Her ikisinde de birinci solistliği yumuşak bir tonu olan sesiyle bizzat kendisini üstleniyordu. Türkiye'nin en önemli caz müzisyenlerinden gitarist Neşet Ruacan, Durul Gence'nin bu yönünü TRT'ye şöyle anlatacaktı:"Durul, çok enteresan, çok iyi bateri çalıyor aynı zamanda şarkı söylüyor. Bu ikisini, yani davulculuğu ve şarkıcılığı aynı anda yürütmek biraz zordur. Yani bateri çalarken belli bir zaman, tempo içindesiniz ve ona rağmen temponun dışındaymış gibi başka bir şarkıcı söylüyormuş gibi rahat bir tempoda aynı anda şarkı söyleyebiliyor. Bu çok fazla insanın yapabileceği bir şey değildir."AVRUPA'DA YAŞADIĞI HAYAL KIRIKLIĞIDurul Gence, 1972 yılında müzik kariyerinin yüksek bir noktasında iken yine kritik bir karar alır. Türkiye'deki profesyonel müzik hayatını bitirip Avrupa'ya gitmeye karar verir. Yıllar sonra TRT'de kendi hayatını anlatan belgesele konuşurken, bu kararının gerisindeki nedenlere de açıklık getiriyor. Özellikle kulüp patronlarının müzisyenleri suistimal ettiklerini kuvvetli ifadelerle kayda geçiriyor. Kendi gerçek kimliği dışında bir Durul Gence imajı oluşturulduğu gerekçesiyle basından da şikayetçidir. Türkiye'deki müzik hayatından çekilmesini Namık Kemal'in ünlü Hürriyet kasidesinden "Çekildik izzet ü ikbal ile bab-ı hükûmetten" dizesi ile süsleyecektir.Ama belli ki müzik anlayışıyla ilgili arayışları da söz konusudur. Neden yurtdışı tercihinde bulunduğunu müzik yazarı Murat Meriç'in "gazeteduvar"da yayımlanan ve kendisini konu alan "45 Yıl Saklı Kalmış Hazine" başlıklı yazısındaki şu ifadelerinden aktaralım:"Benim gibi düşünen ve kafası kafama uyan birkaç müzisyen arkadaşla uzaklara gitmek, sessiz sakin bir yerde biraz vakit geçirip müzikal eğilimlerimizi yeniden keşfetmek, bugüne kadar yaptıklarımızın üzerine neler katabileceğimizi görmek istiyorduk."Bu arayış onu 1973-74 yıllarını geçirdiği Norveç'e getirir. Beraberindeki ekipte klavyede Uğur Dikmen, soprano saksafonda İrfan Sümer ve basta Oğuz Durukan vardır. "Asia Minor Mission", adını da aldığı Anadolu'nun motiflerini, ezgilerini, batı formlarıyla, caz dokusuyla harmanlamaya çalışan, etno caz denilebilecek bir müziği hedefler.Gelgelelim