Lehistan'ın istiklalini korumak için 1768'de başlayan Osmanlı-Rus harbi devam ediyordu. Sultan III. Mustafa'nın harb acıları içinde ölümü üzerine kardeşi Sultan I. Abdülhamid 1774'te 49 yaşında tahta çıktı. 27. Osmanlı padişahı ve 92. İslâm halifesidir.

Osmanlı Devleti'ne eski ihtişamını kazandırmak azmiyle doluydu. Ama devlet, en karanlık bir devresine girmişti.

Sultan III. Ahmed'in, Rabia Şermi Kadınefendi'den doğan oğludur. 5 yaşında iken babası tahttan indirilmiş; onu 11 yaşında kaybetmişti. Yıllarca nispeten rahat bir hayat sürdü ve sarayda taht sırasının kendisine gelmesini bekledi.

Ruslarla 1774'te imzalanan Küçük Kaynarca Muahedesi ile 3 asırlık Osmanlı toprağı olan Kırım'ın istiklali kabul edildi. Rusya, Osmanlı ülkesindeki Ortodoksların garantörü oldu. Bu sayede Balkanlara sızmaya başladı.

Fazla toprak kaybı olmamasına rağmen bu muahede Osmanlıların imza koyduğu en feci muahedelerden biridir. Karadeniz artık bir "Türk gölü" olmaktan çıkıyordu. Lehistan'ın istikbali artık Rusya'nın elindeydi, nitekim bu sayede onu parçaladı.

Siyasi olarak Osmanlıların aleyhine olsa bile, içinde diplomatik bir zaferi barındırır. Kırım gibi, ilk defa ahalisi tamamen Müslüman olan bir belde kaybediliyordu. Osmanlı delegeleri, Kırım'ın dinî cihetle halifeye bağlı bulunduğunu kabul ettirdiler.

Böylece 1,5 asır boyunca kaybedilen Osmanlı topraklarında yaşayan Müslümanlar, İstanbul'daki halifeye ve şeyhülislamlığa tabi oldu. Böylece bunlarla irtibat devam ettirildi.

Kırım'da halk, Osmanlı ve Rus taraftarı olmak üzere ikiye bölünmüştü. Ruslar, halkı birbirine düşürüp, sonra asayişi temin bahanesiyle Kırım'ı işgal etti (1783).

Kırım'ı kolayca yuttuğunu görünce, o zaman Osmanlı hâkimiyetindeki Eflak, Boğdan ve Gürcistan'da meseleler çıkararak, Ortodoks halkı, isyana tahrik ettirdi. Rus konsolosunun tahrikiyle İskenderiye'de bile isyan çıktı.

Artık Avrupa'da siyasi dengeler değişmişti. Fransa, Rusya ve Avusturya birbirlerine yanaşmış; Prusya ve İngiltere Osmanlı tarafını tutmuştur.

Rusya ile Avusturya, Rum Projesi adını verdikleri bir anlaşma yaptılar. Buna göre aldıkları Osmanlı topraklarını aralarında paylaşacaklar; İngiltere, Fransa ve İspanya'ya da sus payı verilecekti. Çariçe'nin torunu Grandük Konstantin Bizans imparatoru olacaktı. Bu sebeple genç prense Rumca bile öğretilmişti.

Rusya ile Avusturya'nın Osmanlı İmparatorluğu'nu taksim planı üzerine İstanbul'daki Rus sefiri Potemkin yeni tavizler için Babıali'yi sıkıştırıyordu. İngiltere ve Prusya ise kendi menfaati için Osmanlı hükûmetini harbe teşvik ediyordu.

Padişah, yeni bir harbe taraftar değildi. "İbadullah ayaklar altında ezilecekse, ben öleyim daha iyi!" diyordu. Harbe kafi bir hazırlık yapılmış değildi. Ancak devlet ricali, "Rus gemileri İstanbul'a yaklaşıyor" diyerek kendisini aldattılar ve devleti yeni bir harbe sürüklediler.

1787'de başlayan Osmanlı-Rus harbi devam ederken, Avusturya, Osmanlı Devleti'ne harb ilan etti. Hâlbuki tarafsız kalmak için Osmanlı Devleti'nden para almıştı.

1788'de Şebeş'te Avusturya ordusu mağlup oldu. İmparator II. Joseph, esaretten zor kurtuldu. Bu vesileyle Sultan I. Abdülhamid'e "gazi" ünvanı verildi.

Bu muharebe, askerlik tarihinin en enteresan hadiselerindendir. Konakladığı yerde sabaha kadar içip sarhoş olan Avusturya askerleri, bir gürültü üzerine, Türkler geldi zannedip birbirlerini öldürmüşler; Osmanlılar da bundan istifade edip darbeyi indirmekte gecikmemişlerdir.

Ancak aynı senenin sonunda Ukrayna'daki Özi kalesi, Prens Potemkin kumandasındaki 80 bin kişilik Rus ordusunun eline düştü. Kalede yaşayan 25 bin kişi kılıçtan geçirildi.

Ardından Hocapaşa (Odesa) ve Podolya'daki Hotin kalesi düştü. Buna dair haber kendisine okunurken, Padişaha üzüntüsünden inme indi.

Acele çağrılan hekimbaşı kendisini nezle ile teselli etmeye çalışsa da zeki ve hassas Padişah, vaziyeti anlamıştı. "Hasan Efendi! Bu, bana son hizmetindir! Efendini elinden aldırdın! (kaybettin)" deyince, hekimbaşı ağlamaya başladı.

Padişah sonra çocukları ile vedalaştı. Onları, evladı gibi yetiştirdiği yeğeni veliahd Şehzade Selim'e emanet etti. Öteden beri ona devlet ve saray sırlarını anlatıyor; tavsiye ve nasihatlerde bulunuyordu.

7 Nisan 1789 sabahı vefat etti. Ukrayna'da bir kalenin düşmesi ve halkına işlenen zulümler sebebiyle teessüre kapılıp ölmesi, Padişah'ın şahsiyetini gösterir. Tarih, koca ülkelerin kaybı ve milyonların felaketi karşısında kılı kıpırdamayan devlet adamları ile doludur.

Bahçekapı'da yaptırdığı türbeye defnedildi. Türbesinde, sandukanın kuzey tarafındaki duvar içindeki bir mermer üzerine Şam'ın Havran kasabasından getirttiği Resulullah'ın kadem-i şerifini koydurtmuştur.

Sultan I. Abdülhamid'in iki oğlu Şehzade Mustafa ve Mahmud sonradan peş peşe padişah olmuştur. Bugünki Osmanlı hanedanı, Sultan I. Abdülhamid'in soyundan gelir.

Sultan I. Abdülhamid, ordunun ıslahı için Fransa'dan mühendisler getirtti. Top dökülmesi merasimlerine iştirak ederdi.

Donanmaya hususi merakı vardı. Ağabeyi Mühendishane-i Berrî-i Hümayun'u kurmuştu. Bu da Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyûn adıyla deniz mühendisliği mektebini (bugün İTÜ Gemi Mühendisliği Fakültesi) kurdu.

Sürat topçuları ocağını inkişaf ettirdi. 1784'te açtığı istihkâm okulunda Fransız de la Fayette ve meşhur matematikçi Gelenbevî İsmail Efendi çalıştı. Padişah'ın seleflerinden aldığı ıslahatçılığını halefleri devam ettirdi.

Saltanatı devrinde İstanbul'da birkaç yangın çıktı. Bu yangınlardan Saray ve Babıali de nasibini aldı. Halk, padişah gelmeden yangının sönmeyeceğine inandığı için, bir yangın yerinden ötekine koşarak gayretini göstermişti.

Anadolu'da senelerdir devam eden levent isyanlarını bastırıp asilerin çoğunu imha etti. Arabistan'daki Vehhabi isyanı bu devirde başladı.