2021'in ortalarında başlayan ve üç yıl süren "yükselen enflasyon dönemi" şirketlere rüyalarında bile göremeyecekleri servetler kazandırdı.

Bu dönemde "tüketicilerden şirketlere" olağanüstü derecede yüksek kaynaklar aktarıldı.

Gelir dağılımı savaşını kazanan şirketler, işlerin hep böyle gideceğini sandılar; istisnai dönem sona erdi ve "ibre tersine daha doğrusu normale döndü."

Fakat 40 yılda bir gelen o üç yılın tadı şirketlerin damağından çıkmıyor.

Sızlanıp durmalarının sebebi: Son bir yılı, önceki üç yılla karşılaştırmalarıdır.

"Şirketler için bereketli ve tüketiciler için o meşum" o üç yılın, kökeninde işte bu yüksek enflasyon yılları yatıyor.

Şirketler için "tatlı hayat" sona erdi; şimdi kabullenmekte zorlansalar da "gerçek hayatla tanışma" vakti geldi.

Yüksek enflasyon, o üç yıl içinde tüketicileri canından bezdirmişti şimdi sırada şirketlerin benzer zorluklarla boğuşmasına geldi.

Geçen yazıda, bankaların, "TL cinsinden uzun vadeli kredi" veremediklerini ve bu yüzden Türkiye'de yapılan yatırımların çoğunun yabancı para cinsleriyle finanse edildiğini belirtmiştik.

Uzun vadeli kredi tanımı: Vadesi 5 -15 yıl arasında değişen ve ilk yıllarında ödemesiz dönem imkanları da sunan kredilerdir.

Yüksek enflasyonun zararları saymakla bitmez fakat imha ettiği en değerli finansal ürün, muhtemelen "Uzun Vadeli TL Yatırım Kredileri"dir.

Yine de soralım: Acaba bugün Türk Bankalarının verdiği "uzun vadeli TL kredi hacmi" ne kadardır

Cevap: Sıfır.

Tekrarlayalım: 19 Trilyon beşyüz seksen beş milyar TL kredi hacmi içinde uzun vadeli TL kredi hacmi sıfırdır.

Orta vadeli taksitli ticari kredi, tarım ve esnaf kredileri, kobi kredileri, KGF gibi krediler vardır fakat bunlar yatırım değil tamamlayıcı işletme kredileridir; karıştırmayalım.

Orta vadeli kredi tanımı: Vadesi 1 yıldan uzun beş yıldan kısa krediler.

TL ne yazık ki artık ne uzun vadeli mevduatlara; ne de uzun vadeli kredilere dönüşemiyor.

Bugün TL, kısa vadeli işlemlerde geçerli ve işlevleri kısıtlı bir para birimi görüntüsü veriyor; sebebi de yüksek enflasyon oranıdır.

Kısıtlı işlevleri olan bir para birimiyle, en iyi ihtimalle, kısıtlı başarılar elde edilebilir.

Tasvir ettiğim sorunları "zihinsel bir deneyle" tartışmaya devam edelim.

Tarih 9 Eylül 2021 ve faizler henüz 19.

Bir müşteri bankasına gidiyor ve "şirketimiz yatırım yapacak; bu yatırımın finansmanı için bize ortalama vadesi beş yıl olan TL kredi verir misiniz" diye soruyor.

Banka da ona uzun vadeli kredi faizlerinin 22'den 25'e yükseldiğini söyleyip, müşterisini caydırmaya çalışıyor.

Müşteri oturup hesaplıyor ve görüyor ki; ortalama vadesi 5 yıl ve faizi 25 olan bir milyar TL'lik bir kredinin toplam faizi 2 milyar 50 milyon TL olmaktadır.

Müşteri rakamları görünce "bu tefeci faizi" diye düşünüp almaktan vazgeçiyor.

Müşteri haklı çünkü 2020'de bu yatırım kredileri için 14-15 civarı bir faiz oranı önerilmişti.

Beş yıl ortalama vade ve bir milyar TL için 14 faizin maliyeti 925 milyon TL ve 25'in maliyeti de 2 milyar 50 milyon TL.

Yatırım ertelenir.

Bugün ortalama vadesi beş yıl olan bir TL kredi, bankaların raflarında mevcut değil.

Amacımız zihinsel bir deney olduğu için varsayalım ki var ve faizi de yıllık 40.

Beş yıl ortalama vade ve bir milyar TL kredi için ödenecek faizler 4 milyar 378 milyon TL.

Bu firmanın yerinde siz olsanız bu krediyi bugün alır mısınız veya bankacı olsanız bu krediyi verir misiniz

Boşuna "beterin beteri var" denilmemiş.

Geçmişe baktık; bugüne baktık; bir de geleceğe bakalım.

TCMB'nin "nurlu ufukları"na; enflasyonun 5'e düştüğü muhayyel geleceğe, belki de 2030'a gidelim.

Aynı soruya cevap arayalım.

Ortalama vadesi beş yıl, faizi yıllık 7 olan bir milyar TL kredi için ödenmesi gereken faiz kaç TL'dir

Cevap: 402 milyon TL.

Bugünden bakınca, "bankanın verebileceği bütün kredileri almaya hazır olduğumuzu şimdiden taahhüt ederiz"