Rahip Brunson olayı esnasında dövize olan hücumun püskürtülmesi amacıyla TCMB, kendisinde "emanet" olarak duran "bankalara ait dövizlerin bir kısmını" da piyasalara satmıştı.

Aynı dönemde faizleri de 18,75'ten 24'e yükseltmiş ve böylece 7 TL'lere yaklaşan dolar kurunu 5,20 TL'lere kadar indirmeyi başarmıştı.

Türk finans tarihine 128 milyar dolar markasıyla geçen bu işlemler ve sonrasındaki işlemlerde TCMB net döviz rezervleri bir ara eksi 70 milyar dolara kadar düşmüştü, geçen hafta artıya geçti.

Brüt döviz rezervleri: TCMB'nin her an satabileceği, dış borç ödeyebileceği, ithalat işlemlerinde kullanılabilecek emre amade dövizlerdir.

Net döviz rezervleri: TCMB bünyesinde emre amade olarak bulundurulan dövizlerin mülkiyetinin kime ait olduğuyla ilgilidir.

TCMB 2018'den itibaren, bir bakıma, piyasadaki TL'leri çekmek için döviz satmıştı.

Son bir ayda bu sürecin tam tersi yaşandı yani TCMB, daha önce piyasadaki TL'leri çekmek için sattığı dövizleri geri satın aldı.

Öyle görünüyor ki "Yurtdışından Türkiye'ye döviz yağıyor" söylemi, yurtiçi yerleşikleri döviz satma konusunda ikna etmiş.

Yurtdışından para yağıp yağmadığının göstergesi olan TCMB brüt döviz rezervleri 22 Aralık 2023 haftasında 145 milyar dolardı; 3 Mayıs 2024 haftasında yani bir ay önce bu rezervler 126 milyar dolara kadar düşmüştü.

24 Mayıs 2024 haftasında, döviz rezervleri 142 milyar dolara yükselmiş fakat henüz 6 ay önceki seviye olan 145 milyar doları aşamamıştır.

Görüldüğü gibi son altı ayda dışarıya çıkmış olan yaklaşık 20 milyar doların sadece 16 milyar doları geri gelmiş.

Net faiz gelirinin 50 ve kur artışlarının 25 olacağı bir ortamda, gelecek olan yabancıların döviz olarak net kârı 20 olur. Böyle bir finansal ürüne, yabancıların arı gibi üşüşeceği kesindir.

Bu 20 garanti kârın yurtdışından Türkiye'ye para yağdıracağı da kesindir.

Bu sayede Türkiye'nin brüt döviz rezervleri artacaktır.

Soru: Brüt döviz rezervleri niçin önemlidir

Cevap: Çünkü ithalat bedelleri, dış borç ödemeleri, yabancı yatırımcıların kâr transferleri, ülkeden çıkmak isteyen yerli ya da yabancı yatırımcıların parası vs. bu brüt döviz rezervlerinden ödenir.

20 net ve garanti kârı görüp gelecek yabancıların bir gözü her zaman brüt döviz rezervlerinde olur çünkü "ben bu yağmadan yeterince pay aldım, verin paramı ben çıkıyorum" dediğinde parasının hazır olmasını ister.

Brüt döviz rezervlerinin yetersizliğine inanılırsa, herhangi bir kriz anında, kaçışçıkış kapısına koşacak yatırımcılar sadece birbirlerini ezmekle kalmaz, çıktıkları ekonomiyi de adeta tarumar ederek çıkarlar. Kurlar yükselir, borsalar çöker, krediler durur, faizler artar vs. vs.

Ak Parti hükümetlerinin ekonomi politikası cari açığı kapatmayı hedeflemez; tam tersine, mümkün olduğunca ithalat yapıp iç piyasada bir bolluk havası oluşturmayı amaçlar; bunun için de cari açık ve dış borçlar artacaksa artar, yeter ki borç temin edilsin; gerisi önemli değil.