Kaos teorisi, mealen; "bütünleşik bir sistemde, beklenmedik fakat mümkün bir hareket, ardışık etkileşimlerle büyük etkiler oluşturabilir" diyor.

Çok da enteresan bir örnekleri var, "Çin'de bir kelebek kanat çırpsa Amerikada kasırga çıkar."

Acaba dünyanın en etkili insanı Trump'ın aldığı "Gümrük Vergilerini arttırma" kararları siyaset ve ekonomide hangi etkilere yol açacak

Varlık sahiplerinin Trilyon dolarlar kaybettiği bir ortamda soğukkanlı kalmak zor fakat deneyelim.

1)Trump'ın kararlarını açıkladığı gün Amerikada (x oranında yerli ve y oranında ithal) 100 birim sanayi ürünü satıldı veveya tüketildi.

2)Trump'ın kararlarından sonraki üç beş ayda da Amerikada (x oranında yerli ve y oranında ithal) 100 birim sanayi ürünü satılacak veveya tüketilecek.

Her bakımdan dünyada ve Amerika'da ihracat, ithalat ve tüketimin hızla düşmeyeceği kesin.

Devam edelim.

3)Trump'ın gümrük vergileri, satılan veveya tüketilen bu 100 birim içindeki yerli sanayi ürünü payını yani x oranını artırmak ve ithalatı yani y oranını azaltmak istiyor.

4) Amerika'da tüketilen sanayi ürünlerinin yaklaşık 10'unun yerli ve 90'ının yabancı olduğu hesaplanıyor.

5) Amerika'daki imalat sanayinin ilk beş yılda, yıllık 15 oranında büyüdüğünü varsayalım; bu mucize gerçekleşirse, beşinci yılın sonunda yerlilik payı 20'ye yükselir.

Sonraki 10 yılda da Amerikan İmalat Sanayinin bu mucizevi büyümeyi sürdürdüğünü ve yıllık 10 büyüdüğünü varsayalım; bu durumda yerlilik oranı 20'den 50'ye yükselir.

Yani 2040 yılındaki sanayi üretimi, 2025 yılındaki sanayi üretiminin tam beş katı kadar

artar.

Peki her yıl 5 gibi olumlu bir oranda büyürse ne olur

Cevap: 10 olan pay 14 yılda 20'ye yükselir.

Trump'ın yakın çevresi iyimser hesaplar yapıyor olabilir; fakat sanayinin yerlileştirilmesi konusunda evde yapılan hesaplar çarşıya şaşacaktır.

Sanayileşmenin teknik zorlukları konusuna girmenin gereği yok çünkü dünyada bu projeye inanacak büyük bir sanayici grubu olması neredeyse imkansız.

Trump'ın öngörülemeyen politikalarına güvenip yatırım yapmak çok büyük risk olur; potansiyel yatırımcıların uzun bir süre izlemede kalacağı kesin.

Çünkü bizzat Amerika Hazine Bakanı, Bessent "yerlilik payı arttıkça, gümrük vergilerinin oranı düşürülecektir" dedi.

Yatırım yapıldıktan sonra, Gümrük Oranları düşerse Amerika'daki pek çok yatırım fizibıl olmaktan çıkar ve kapanır.

(Bilgi: Türkiye'de de tüketilen sanayi ürünlerinin 60'ı doğrudan ve dolaylı olarak ithaldir; otomotivde 85, elektronikte 90 vs)

Devam edelim.

Amerika geçen yıl 4,1 Trilyon dolar ithalat yapmış, yani aylık ortalama 342 milyar dolar.

Bu yılın ocak ve şubat aylarında ithalat 401 milyar dolara yükselmiş; belli ki ithalatçılar gümrük vergileri gelmeden önce Amerika'da, mal stoklamışlar.

Acaba Amerikalı İthalatçılar şimdi ne yapıyor ve yapacak

Muhtemelen alternatifini bulmaları halinde, Çin ve Vietnam gibi çok yüksek gümrük vergileri uygulanan ülkelerden yapılan ithalatı durduracaklardır.

Sonra da daha düşük gümrük vergisi uygulanan ülke tedarikçilerine ulaşmaya çalışacaklardır.

Örnek: 10 gümrük vergisi uygulanacak olan İngiltere, Türkiye ve Güney Amerika ülkeleri gibi.

Peki, bu karar Türkiye için bir "talih kuşu" olabilir mi

Türkiye imalat sanayinin ürettiği katma değer 250 milyar dolar civarındadır.

Mevcut Kapasite Kullanma Oranı (KKO) 74,4'tür; sipariş gelirse bu KKO oranı 80'e kadar yükselebilir.

Fakat atıl kapasitenin çoğu değirmencilik, çimento, inşaat demiri, inşaat malzemeleri grubu gibi ihracat yetenekleri sınırlı sektörlerdedir.

Akılda tutmakta fayda var; açıklanan gümrük vergilerinin hepsi "en yüksek gümrük vergisi oranları"dır ve "nihai oran", Trump'la yapılacak siyasi pazarlığa bağlıdır.