2024 yılında Dolar 19,8 artarken, enflasyon 44,3 arttı; bunun sonucunda, Türk Lirası 2024 yılında 20 değer kazandı.

TL'deki bu değerlenmenin sonucunda imalatçıihracatçıların TL cinsinden gelirleri 19,8 artarken, giderleri 44,3 artmış.

Biraz daha netleştirelim: KOBİ niteliğinde bir imalatçıihracatçının 2023 yılı ihracatını 30 milyon dolar karşılığı bir milyar TL ve maliyetinin de 850 milyon TL olduğunu varsayalım.

Bu durumda bu firma, 2023 yılında 150 milyon TL vergi öncesi kâr elde etmiş olur.

Aynı firma, 2024 yılında da 30 milyon dolarlık ihracat yapmışsa, satış gelirleri 19,8 artarak bir Milyar 198 Milyon TL'ye ve giderleri de 44,3 artarak bir Milyar 266 Milyon TL'ye yükselmiştir.

Sonuçta 2023 yılında 150 milyon TL kazanmış olan bu imalatçıihracatçı firma 2024 yılında 28 milyon TL zarar etmiş olur.

İmalatçıihracatçı firmaların çoğu 2022 ve 2023 yılında çok iyi para kazandıkları için 2024 yılını, geçmiş yılların kârlarını kullanarak atlattılar.

TCMB dahil neredeyse herkes 2025 yılında da TL'nin 10 civarında değer kazanmasını bekliyor.

Değerli TL'den dolayı, pek çok imalatçıihracatçı firma 2025 yılında da kesin olarak zarar edecektir.

Nereden bakılırsa bakılsın, imalatçıihracatçılar için çok kötü bir dönemin henüz başındayız.

Bazı firmalar "kârsızlık" ve "finansal sıkışıklıklar"dan dolayı yeni teknolojilere yatırım yapamayacağı için mevcut üretim tesisini kapatabilir. Eğer yetenekliyse bir ithalatçıya veveya "re-ekport"çuya dönüşebilir ya da tamamen kapanabilir.

TL'nin değerlenmesinin yaratacağı sorunları bazı ihracatçılara teyit ettirmek için bir kaç ihracat firmasını aradım.

Neredeyse aradıklarımın hepsi rakamları ve gidişatı teyit etti fakat "bizim daha önemli ve acil sorunlarımız var" dediler ve çay içmeye davet ettiler.

Zarar etmekten ve kapanma tehlikesinden daha önemli ve daha acil ne olabilir diye merak ve hayretle onları dinledim.

HÜKÜMET SANAYCİLERDEN NE İSTİYOR

Meğer T. C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Organize Sanayi Bölgelerindeki (OSB) en az on bin imalatçıihracatçıya alenen savaş ilan etmiş.

Konunun detaylarına girmeden önce daha önce bu köşede bir yıl önce yayınlanmış bir köşe yazısından bir alıntı yapalım.

"Sanayi ve Teknoloji bakanı Sayın Mehmet Fatih Kacır "hedefimiz; binde 3,5 olan OSB alanını 1'e çıkarmak" diyor.

Kimse tam olarak ne dediğini bilmediği için sadece alkışlıyor.

İfadeyi somutlaştıralım.

Türkiye'nin yüz ölçümünü 750 milyar metre kare varsayalım.

Hâlihazırda 2,5 milyar metre kare olan sanayi alanlarını Sayın Bakan, üç kat artırarak 7,5 milyar metre kareye yükseltmek istiyor.

Kimbilir belki de bu sayede Türkiye'yi üç kat daha fazla sanayileşmiş bir ülke yapabileceğine inanıyor.

Bugün Türkiye'de sanayi sektöründe çalışan sayısı 6,6 milyon kişidir. Çalışan sayısını da sanayi alanları gibi üç misli artırırsak rakam 19,8 milyon kişiye çıkıyor.

Peki, Türkiye'de bu kadar insan kaynağı var mı

Cevap: Yok.

Şu anda imalat sektörünün bazı kollarında çalışanların neredeyse tamamı 40 yaş ve üzerindedir çünkü yeni nesiller imalat sektöründe çalışmak istemiyor, istemiyor ve istemiyor.

Bugün bizim imalat sanayimiz 6,6 milyon kişiyle 212 milyar dolar katma değer üretebiliyorken, Almanya 7,5 milyon çalışanıyla 750 milyar dolar katma değer üretebiliyor.

Yuvarlayarak söylersek Almanya'da bir sanayi işçisinin üretebildiği yıllık katma değer 100.000 dolar ve bir Türkiye'deki bir sanayi işçisinin de 32.000 dolardır.

Bu rakam 2019'da 25.084, 2020'de 24,913, 2021'de 28.028 ve 2022'de 30.133 dolardı.

Bazı OSB'lerde sıkışıklık olabilir ve yeni OSB'ler de kurulabilir fakat 1 hedefi isabetsiz ve gereksizdir; söylemeye gerek yok aynı zamanda da verimsizdir."

Sanayi Bakanlığının gerçekleşmesi imkansız ve gereksiz bu projesi, muhtemelen gerçekleşmeyince bu defa gözünü, OSB'lerde gelecekteki yatırımlar için rezerve edilmiş boş arsalara dikmiş.

Bakanlık konuyla ilgili 5 Eylülde bir yönetmelik yayınlamış; itirazlar sonucunda bu yönetmelik tam üç kere revize edilmiş fakat yaratılan kaos çözülmediği gibi derinleşmiş.

Bu yönetmeliğe göre üzerindeki fabrika henüz devreye alınmamış tüm parsellerden harç alınmasını planlıyor.

OSB'lerdeki 60 bin parselden belki de üçte birinde işler tıkanmış. Binlerce sanayici bu gelişmelerden olumsuz etkilenmiş ve rahatsız.

BOŞ ARSA DEMEK YATIRIM DEMEKTİR

OSB'lere gidenler, neredeyse her fabrikanın yanında boş bir arsa olduğunu görürler.

Sanayiciler aldıkları arsaların bir kısmına yatırım yaparken, bir kısmını da gelecekteki yatırımları için rezerv alanı olarak el altında tutar ve yatırım için doğru zamanı gözlerler.

Doğru zamanlama; doğru teknoloji seçimi, makul pazar durumu, ucuz ve bol finansal imkanlar, kaliteli işgücü planlaması vs. gibi bütün faktörleri kapsar.

Ben de bir bankacı olarak 25 yıl boyunca Türkiye'nin dört bir yanındaki OSB'leri dolaştım.

Arsası olup büyüme hedefi olmayan bir sanayici tanımıyorum. Öyle firmalar tanıyorum ki son 25 yılda fabrikalarını beş kat büyüttükleri halde hala yatırım için boş arsaları ve yatırım planları var.

Gerçekten de bir sanayici için bitişik arsadan daha değerli bir şey yoktur.

Birincisi sanayi arsası yeni bir yatırımın finansmanı için bankalara önerilen ve bankaların da makul bulup kabul ettiği çok önemli bir teminat olabiliyor.

İkincisi yatırım döneminde iş ve işlemlerin denetim ve kontrolü daha kolay oluyor.

Üçüncüsü ilave tesis mevcut tesisin tecrübelerinden yararlanır ve aralarında bir sinerji oluşur, vs. vs.

Elinde rezerv sanayi arsası olmayan sanayiciler, başarısından emin oldukları yatırımlar konusunda bile çekimser davranır. Halbuki el altında hazır bir arsa varsa, öz kaynaklarla veya yerli veveya yabancı bir ortakla yatırım yapmak her zaman mümkün olabilecek bir sonuçtur.

İşte "cin fikirli" Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız "yatırım yapın yoksa bu boş arsanıza el koyarım" diye sanayicileri tehdit etmeye başlamış.

Niçin

Muhtemelen tehdit yoluyla yatırımları artırabileceğini sanıyor; gülelim mi kızalım mı bilemedim.

(Not: 2024 yılında Türkiye'deki yatırım harcamalarının 400 milyar dolar civarında olacağını tahmin ediyorum. Yani Türkiye'nin yatırım harcamlarının miktarı ve seviyesi yeterli fakat niteliği yetersizdir. Bakanlığın niteliğe odaklanması gerekiyor; zorbalık yoluyla, yatırım harcamalarını artırmaya değil.)

Devam edelim.

Bakanlık, yatırıma başlamış ve yatırım süresi bir yılı aşacak mesela iki yıl sürecek yatırımlardan da astronomik miktarlarda harç parası istiyor.

Niçin

Yatırımlarını daha erken bitirsinler diye.

Soralım, Türkiye'de ve yurtdışı piyasalarda talebin daraldığı bir dönemde üretimini artırma kararını bakanlık mı vermeli