Acaba mal ve hizmetlerin fiyatını firma yetkilileri mi yoksa pazar şartları mı belirliyor Ürün fiyatlarını belirlerken hangi kesim hangi şartlar altında daha etkili oluyor

Fiyatları belirleyenler hangi veri ve yöntemleri kullanıyor

İthal girdiler, mal fiyatlarına nasıl yansıyor

Döviz kuru ve diğer beklentiler fiyatlama davranışlarını nasıl etkiliyor

Bur sorular ve soruların çağrıştırdığı soru ve sorunlar üzerinde düşünmeye başlayalım.

Bilindiği gibi TÜFE'nin yaklaşık 70'i maleşya ve 30'u da hizmet grubu ürünlerin fiyatından derlenmektedir.

Örnek: 2024'te mal grubu ürünlerin enflasyonu 36 ve hizmet grubu ürünlerin enflasyonu da 66 oldu. Yuvarlarsak, 44 enflasyonun 24 puanı mal grubundan ve 20 puanı da hizmetlerden geldi.

MALİYET ESASLI FİYATLAMA

Daha önce bu köşede, yurtiçinde tükettiğimiz sanayi ürünleri içindeki ithal ürünler (hammadde, yarı mamul ve mamul malların) payının en az 60 olduğunu göstermiştik.

İthal girdi ve ürünlerin fiyatları döviz kuruna bağlı; kur tahminleri de genel beklentilerin gölgesinde oluşur.

2025 için döviz sepeti kur artış oranı 15 - 20 civarında tahmin ediliyor.

Biz 20 kabul edelim.

Yurt içi tedarikçilerden temin edilecek hammadde ve yarı mamul madde fiyatları da, asgari ücret artış oranı kadar artacaktır: 30

Böylece 2024 yılında firma kârı dahil 100 TL'ye satılan bir ürünün her şey dahil yeni fiyatını tahmin edebileceğimiz basit bir formülümüz oldu: ((601,2)(401,30))7252124 TL

2024 yıl sonunda 60 civarında olan kredi ve kira artış oranları bu yıl sonuna doğru 40 civarında gerçekleşecek.

Bu yıl kira artış oranları ve kredi faiz oranları yüksek olmasına rağmen, geçen yıldan daha düşük olacağı için enflasyona etki "düşüş" yönünde olacaktır.

Sonuç: Örnek firmamız, geçen yıl kâr dahil ortalama olarak 100 TL'ye sattığı bir ürünü, bu yıl kâr dahil 124 TL'ye satarsa; 2024 yılında mallar grubunda 36 olan enflasyon oranı 2025'te, 24'e düşer.

Peki, firma "ben daha yüksek bir kâr oranı istiyorum" derse daha yüksek bir fiyata malını satabilir mi

Eğer 2025'te oluşacak olan talep, 2024'ten daha güçlü olursa, olabilir; eğer talep daha zayıf olursa firma 2024'e göre daha düşük bir kâr oranına, belki de kârsızlığa mecbur kalabilir.

Eşyamal üreten ve satan firmalar 2024'ün üçüncü çeyreğinden itibaren kâr daralması yaşamaya başlamıştı; 2025'te bu "kar daralması olgusu" biraz daha belirginlik kazanacak.

Mallar grubundaki fiyat düşüşüne en büyük katkı ithal mallardan sağlandığı için ekonomi yönetimi, bu yıl da kurları baskılayacak politikalar izleyecektir.

HİZMETLER GRUBUNDA
MALİYET HESAPLAMA

2024 yılında hizmetler grubu ürünlerinde enflasyonun 66 olduğunu belirtmiştik.

Türkiye'de istihdam edilen yaklaşık 33 milyon kişinin 19 milyonu hizmetler sektöründe çalışıyor.

Alt sektörüne ve firmasına bağlı olarak ek bazı giderlerin artış oranları, işgücündeki ücret artış oranlarından daha yüksek olabilir.

Mesela işyeri kiraları; kiralar genellikle ortalama TÜFE oranında artar; bu oran 2024 Aralık ayında 58'e indi. 2025 yıl sonunda ortalama TÜFE'nin 45'e kadar düşme ihtimali var.