Türkiye ekonomisi Covid 19 salgın döneminde hastalanmıştı.

2021'deki isabetsiz faiz indirim süreciyle adeta komaya girdi ve hala hasta; ancak iyileşme belirtileri de var.

Hastalık, artık ölümcül değil gibi.

Cumhurbaşkanlığı seçiminden iki ay sonra, Temmuz 2023'te, TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı 32'ye düşmüştü. (KKM 25 ve döviz 43)

Akran ülkelerde, mesela Brezilya ve Meksika'da TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı 80'in altına düşmüyor.

Eğer bir ülkede hanehalkı, kendi milli parasına güvenmeyip büyük ölçüde dövize geçmişse, o ekonomi hastalanmış demektir.

Hasta bir ekonomiyi rayına sokmak için iki reçete kullanılıyor.

Birincisi, "dövizciler dövizde, KKM'de olanlar da KKM'de kalabilir; TCMB yüksek faiz oranlarıyla 32'ye düşmüş TL mevduat oranını tedricen artırabilir" görüşüdür. Başarı şartı zaman ve sabır.

Uygulanmakta olan acilci yaklaşım: "Para politikasının etkinliği için mümkünse ilk dakikadan itibaren ve bedeli ne olursa olsun, dövizde olanların TL'ye geçmelerini sağlanmalıdır."

Geçen yazıda belirttiğimiz "28,5 milyar dolar" acilci yaklaşımın başarılı olmak için sunduğu bir "ağız tatlandırıcısı"ydı.

Ekonomiyi yönetenler hanehalkını, önce yurtdışındaki yatırımcıları ikna ederek, ikna ettiler.

Malum yerli yatırımcılar Türkiye ekonomisine "yurtdışındaki yatırımcı gözüyle" bakıyorlar.

Faizler yükseltildikçe 32 olan TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı, gerçekten de her geçen ay yükselerek 21 Şubat 2025'te 59,3'e kadar yükseldi. (KKM 4,4 ve döviz 36,3)

Bunu sağlamak için de TCMB piyasalardan 150 milyar dolar satın aldı ve piyasalara yaklaşık olarak 5 Trilyon TL para enjekte etti.

TCMB'ye sorulsa, "hem TL'ye geçiş sağladık hem de döviz rezervlerimiz arttı yani başarılıyız" diyecekler.

Aynı dönemde, "Kredi Büyümesi" sınırlandırıldığı için bankalar artan bu 5 Trilyon TL'yi kullanamadılar.

TCMB, bankalarda oluşan bu "atıl fonları" piyasadan çekmek için yüksek zorunlu karşılık oranlarını yükseltti ve yüksek reel faiz oranları karşılığında TL depo ihaleleri açmak zorunda kaldı.

Bir bakıma ekonominin kimyası değiştirildi.

Soru: TCMB'nin 150 milyar dolar satın alarak piyasalara sürdüğü ve yüksek faizlerle her gün artan yaklaşık 7 Trilyon TL şu anda nerede duruyor

Cevap: TCMB'nin yanısıra kısa vadeli banka mevduatında ve günlük alınıp satılabilen para piyasası fonlarında.

Küçük bir olumsuz gelişme olsa en az 150 milyar dolar döviz almaya hazır, emre amade 7 Trilyon TL tetikte bekliyor.

Zaten son iki haftada TCMB'nin net döviz rezervleri 5'er milyar dolar azalarak 75'ten 65 milyar dolar civarına düştü bile.

TCMB'nin de kafası karışık; döviz satsa piyasadan TL çekecek, bu iyi bir gelişme; öte yandan rezervlerin azalması "istikrarlı görünümü" bozabilir endişesi yaşıyor.