Demokrasi tarihimiz boyunca varlığını gördüğümüz "Hürriyetçi Demokratlar"ın, siyasî rakipleri gibi çakmaları ile kemirgenleri de hep var olagelmiştir.Yetmiş-seksen yıllık mâzide oy miktarlarının azalıp çoğalması bir yana, hemen her dönemde Demokratları en çok zorlayan siyasî yapı ve anlayış, harbî rakipleri değil, onların işini zorlaştıran daima çakmaları ile onları içten içe kemirenler olmuştur. Burada darb-ı mesel olmuş hakikatli bir sözü de naklettikten sonra asıl mevzuya devam edelim. O sözün, kelime-tâbir farkıyla manası şöyledir: "Bir gerçeğe en çok zarar veren, onun zıddı değil, onun benzeri olup aynısı olmayandır." İşte, asıl düğüm, zihnî kargaşa ve kafa karışıklığı da muğlak kalmayı başarabilen bu noktadan çıkıyor. O halde, biz de bu nokta üzerindeki tahşidata devam edelim. Sözünü ettiğimiz şu mühim noktanın kronolojik seyrine bakıldığında, meselâ 1950'deki seçim kampanyası esnasında, geniş seçmen kitlesinin "DP-Demokratlar mı, MP-Milletçiler mi" şeklinde, ciddi bir tereddüt ve ikilem içerisinde kaldığını görüyoruz. O tarihte DP'nin başında A. Menderes değil, C. Bayar vardı. Fahrî lider olarak MP'nin başında da Mareşal Fevzi Çakmak bulunuyordu. Dönemin dinî gazete ve mecmuları, neredeyse tamamı birden "Mareşal'in Partisi" diye lanse edilen Milletçilere destek veriyordu. Hatta, bir kısmı MP'nin yayın organı gibiydi. Şayet, seçimden çok kısa bir süre önce Mareşal ölmeseydi, Demokratların tek başına iktidara gelmesi pek zor görünüyordu. 14 Mayıs (1950) kampanyasından sonraki seçim dönemlerinde ise, Halk Partisine muhalif seçmen kitlesinin benzer şekildeki tereddüt ve ikileminin kronolojik sırayla kabaca şöylece geliştiğini okumaktayız: 1950'den hemen sonra: Demokrat Parti mi, İslâm Demokrat Partisi mi 1957'de: Demokrat Parti mi, Hürriyet Partisi mi 1961'de: Adalet Partisi mi, Ekrem Alican'ın Yeni Türkiye Partisi mi 1965'te: Adalet Partisi mi, aynı partilere ileveten Feyzioğlu'nun M. Güven Partisi mi 1969'da: Adalet Partisi mi, yoksa MGP ile Erbakan liderliğindeki bağımsızlar hareketi mi 1973'de: Adalet Partisi mi, yoksa Demokra-tik Parti ile Millî Selamet Partisi mi 1977'de: Adalet Partisi mi, yoksa Demokra-tik