Kırk yıldır, cemaatleşmenin yanlış olduğunu söyler dururum. Ben, bir yanlış yapılanmanın içinde, bu yanlışı içte kalıp düzeltmek üzere mücadele verdim. Bu mücadelemin bedellerini de hep ödedim. Bugün söylediklerim de dünden farklı değildir. Benin ağzımdan asla yanılmışım, lafı çıkmadı. Çünkü hep yanlışlara karşı kavga verdim.

Yıl 1997. Rahmetli Teoman Duran ile beş altı saat süren ikili bir sohbetimiz oldu. Cemaat- Hareket- Sistem eksenli yaptığımız sohbet sonrası rahmetlinin dediklerini hiç unutamam: "Tespitleriniz, çok önemli, çok mükemmel.Fakat bir cemaat üyesinin bu şekilde düşünüyor olması çok daha mükemmel. Sizinle her türlü çalışmaya varım. Eğer düşünürseniz birlikte bir düşünce kuruluşu kurabilir ve birlikte hizmet ederiz. Tek şartım, bu düşünce kuruluşunun adının Fatih olmasıdır. Projelerimiz de hazırdır."

Teklifi FETÖ elebaşına ulaştırdım. Sadece burun kıvırdı.

Cemaat, kişi merkezli, içinde hiyerarşik yapı barındıran çalışmalardır. Cemaatte az veya çok katmanlar bulunur. Bireyler bu katmanlardaki konumuna göre değer kazanır. Lidere yakınlık istidatla değil itaatle belirlenir.

Cemaatte, lider kadronun düşünce ve davranışları doğru da olsa yanlış da olsa alttaki kitleyi hemen yönlendirir.

Üyelerde, ret etme refleksi köreldiğinden liderin yanlışlarına da karşı koyma olmaz. Henüz ret etme refleksi canlı olanlar da zaten en kısa zamanda elimine edilir.

Hareket ise, ilke merkezli aksiyonlara verilen bir isimdir. İlkeler belli ve sabittir. Söz konusu ilkeleri benimseyen, hayata geçiren her fert hareketin gönüllü bir üyesidir. Dış dünyadaki konumu ne olursa olsun harekete bağlı üyelerde eşitlik esastır. Üyeler arası irtibatı temin ve tesis eden de aynı duygu ve düşünceleri paylaşmaktan kaynaklanan bir birlikteliktir. Cemaatlerde ise bu birliktelik ayrıca organize edilir.

Hareketlerde hiyerarşik yapılanma asla söz konusu değildir.

Öncü model topluluk sadece ilkelerin somut örnekleri olarak vardırlar. Öncü model topluluk ile onları takip edenler arasında ast üst değil karşılıklı sevgi ve saygı esastır.

Cemaatler, çok kere liderin vefatıyla varlıklarını kaybederler. Lider değişimleri cemaati böler parçalar.

Hareket ise, ilkeler önemini koruduğu sürece varlıklarını sürdürürler. Model öncü toplum varlığını yitirse de harekette bir sekte, bir kesinti söz konusu olmaz.

Hareketin cemaate dönüştürülmesi son derece yanlıştır. Bu yanlış özellikle yapılmıyorsa konuya kolaycılık olarak bakılabilir. Ama kasıtlı yapılıyorsa bu davranışı masum görmenin imkanı yoktur.

Hareketin durağanlaşması bitiş işaretleridir. Hareketi bu akıbetten kurtaracak tek yol hareketin sistemleşmesidir. Her hareket sistemleşme potansiyeli taşımaz. Bu tür hareketler zaten uzun soluklu da olmaz.

Ama bir hareket, sistemleşme potansiyeli taşıyorsa bu hareketin mutlaka sistemleşmeye geçiş yapması gerekir. Sistemleşme, hareketin temel ilkelerinin bütün topluma mal edilmesi anlamını içerir. Sistemleşmenin nihai hedefi, bütün insanlığın ortak değeri haline gelmesidir.

Konuyu daha özele indirgeyerek somutlaştıracak olursak, örneğin, Risale-i Nur Hizmeti, başlangıcı itibariyle tam anlamıyla bir harekettir. Risale-i Nurlar, merkezdeki ilkelerdir. Bediüzzaman ve ilk dönem talebeleri bu hareketin öncü model topluluğudur.