118 Yayın dünyasının gündeminde bir çeviri tartışması var. Yazar, yayıncı ve çevirmen Osman Akınhay'ın Twitter'daki sosyal medya hesabından paylaştığı bir mesajla başlayan bu tartışma "Google Translate çıktı, çevirmenlik öldü" noktasına kadar geldi.
Osman Akınhay, "İyi Fransızca bilmeden, Google Translate yardımıyla ve cümle cümle çalışarak sekiz ayda çevirdiğim, dokuz-on defa yeniden okuduğum, Halil Gökhan'ın editörlüğü ve Şükrü Argın'ın titiz okumasıyla eksikleri tamamladığımı düşündüğüm Milan Kundera biyografisi nihayet matbaaya gidiyor" diyerek kitabın kapağını paylaştı.
Şimdiye kadar İngilizce'den 150'ye yakın çevirisi bulunan usta bir çevirmenin Fransızca için Google'ın çeviri uygulaması 'Google Translate'ten yararlandığını açıklamasına pek çok yorum yapıldı.
Kimi dalga geçti, kimi bunun çevirmenlik mesleğini küçülttüğünü savundu, kimi de hakarete varan yorumlarda bulundu.
Başta dokundurmaları ve hakaretleri dikkate almayan Osman Akınhay, tanıdığı bazı çevirmen ve editörlerin de bu koroya katılması karşısında uzun bir açıklama yaptı.
BİR TÜR MEYDAN OKUMA
Milan Kundera çeviri çalışmasının öncelikle kendi kendine bir 'challenge' (meydan okuma), mesleki açıdan da 'experimental' (deneysel) bir girişim olduğunu açıklayarak şunları yazdı:
"Öncelikle belirtmek isterim ki ben 36 yıldır çeviri yapıyorum ve 1986'dan bugüne değin 152 kitabı ve onlarca makaleyiyazıyı İngilizce'den Türkçe'ye çevirdim; bahsi geçen kitap da Fransızca'dan yaptığım ilk çeviri.
Ben alaylı sayılan bir çevirmenim; okulunu okumadım, İngilizce'yi de hapishanede, Mamak'ta göz yordamıyla öğrendim; müebbet hapse mahkûm olacağımı kestirdiğim ve zaten olduğum için de en baştan itibaren 'gördüğümü anlama'ya kafa yordum dört yıl, grameri de tam öğrenmeden ingilizce kitap okuyarak ilerledim ve 1986'da ilk çevirimi Çanakkale Cezaevi'nde yaptım; vaktim çoktu, ilk çevirimi baştan sona sekiz defa daktilo ettim ve 1991'de tahliye olana dek 15 kadar kitap çevirdim; 5 yıldır İngiltere'deyim, konuşmam hâlâ çok sınırlı ve zayıf ama bu halimle CIOL'e (Certificated Institute of Linguists) üye kabul edildim.
Bugüne değin çevirmiş olduğum 150'yi aşkın kitabın çok büyük çoğunluğu kurmaca-olmayan, non-fiction kitaplar, ağırlıkla siyaset, felsefe, sosyoloji, sinema, tiyatro, vb. alanlardadır; çevirdiğim yazarların bazıları Terry Eagleton, Susan Sontag, Naomi Klein, Eric J. Hobsbawm, Tariq Ali, Arundhati Roy, Boris Kagarlitsky, (İngilizce söyleşilerinden) Michel Foucault ve romanlarıyla Virginia Woolf gibi çevrilmesi pek kolay olmayan kalemlerdir.
ŞAKAYDI, GERÇEK OLDU
Kitaba gelirsek, Agora'da biyografi serisine hız vermek istediğimizde Fransızca editörümüz Halil Gökhan'la birlikte bulduğumuz kitaplardan birisi bu biyografiydi ve yayın hakkını aldığımızda pek sevinmiştik; hemen Fransızca çevirmen arayışına girdik, kızım Twitter'da bunu duyurdu.
1 Mayıs 2021'de yaptığımız bu duyuruya 23 retweet yapılmasına rağmen sadece 1 başvuru oldu; kendisine deneme çevirisi gönderdik, gelen çeviriyi 'kabul edilir' buldum ve bunu açıkça belirterek bir tık daha uğraşmasını istedim fakat olumlu cevap alamayınca başka arayışlara girdik, zaman geçtikçe kendi kendime şaka yapmaya başladım, 'Oldu olacak Google Translate'ten kendim çeviririm' diye...
Süre iyice azalınca şakam ciddiye bindi, 'Neden olmasın' dedim ve Google Translate'i alıcı gözle inceledim...
Google Translate'in Fransızca-Türkçe uygulamasını pek başarılı bulmadım ama Fransızca-İngilizce uygulaması oldukça tatminkârdı; böylece French-English uygulaması üzerinden bir bölüm deneme yaptım...
Fransızca editörüme ve güvendiğim iki kişiye okuttum, teşvik edici yorumlar almam üzerine eylül ayı başında bu 'çeviriyi çalışma'ya karar verdim, kastettiğim şey 'trying to translate' yerine 'studying the translation' diye ifade edilebilir belki.
BU BİR OSMAN AKINHAY ÇEVİRİSİDİR
Son söz olarak: Bu bir Google Translate çevirisi değildir.