Soru Muhammed b. Abdulvehhab hakkında tavrımız ne olmalıMuhammed b. Abdulvehhab hakkında farklı şeyler duydum. Bazı Müslümanlar onun insanları Allah yoluna çağıran büyük bir Müslüman olduğunu söylerken, bazı Müslümanlar da onun sapık veya günahkâr bir Müslüman olduğunu söyleyip haksız yere tekfir ediyor ve masum Müslümanları öldüren haricilerden olduğunu söylüyor. Hatta bazı Müslümanlar onu kâfir olarak suçlamışlardır.Bununla ilgili fikriniz nedir Onun ehlisünnete aykırı fikirleri var mıCevapGenç yaşında İran ve Irak'ta bulunan, dinî ilimlerden başka felsefe dersleri alan ve bazı kaynaklara göre tasavvufa da intisap eden Muhammed b. Abdulvehhab (v. 1792), sonradan İbn Teymiyye'nin tesirinde kaldı. Onun gibi bu da, vahdet-i vücud'u esas alan İbn Arabî tasavvufunu reddetti; halkın tasavvuf büyüklerine ve bunların kabirlerine karşı gösterdikleri büyük alâkaya ve şirk derecesine varan davranışlara şiddetle karşı çıktı. Taklidi reddederek ictihad yapılmasını, Kitap ve Sünnet'e dönülmesini, bidat ve hurafelerden uzak durulmasını istedi. Halkın selef anlayış ve uygulayışındaki İslâm'a ters düşen davranışlarını, bunlardan menfaatlenen şeyhlerin ve din adamlarının inkâr etmemesinden, bunlara karşı çıkmamalarından şikâyet etti.İbn Abdulvahhâb "Islâhât Hareketi" için Arabistan Yarımadası'nı, onun da gözden ırak bir mıntıkasını seçmişti. Gerçekleşebilmek için ıslahâtın siyasi bir desteğe ihtiyacı olduğunu hissederek Der'iyye Emîrî Muhammed b. Suûd ile temas kurdu, ona fikirlerini açtı, ikna etti ve tam desteğini kazandı. 1792 yılında vefat ettiği zaman -İbn Suûd da 33 yıl önce ölmüştü- ıslâhât, Yarımada'da tutulmuş ve yayılmış bulunuyordu. Emîr'in oğlu Abdülaziz ve torunu Suûd zamanlarında yeni cereyan Yarımada'nın dışına taştı. Osmanlı'ya meydan okudu, Irak, Suriye ve Haremeyn'e girildi. 1801 yılında Kerbelâ'ya hücum eden Vehhabîler, Hz. Hüseyin'in kabri dâhil, bütün mukaddes bilinen makamları yerle bir ettiler. Osmanlı Devleti hareketin hem siyasî hem de fikrî yönden kendilerine ters düştüğünü, tehlikeli gelişmeler gösterdiğini görerek Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa'yı tenkil ile görevlendirdi ve ayrıca kesif bir aleyhte propagandaya girişti. Mehmed Ali Paşa, Vehhabî kuvvetlerini yendi ve Yarımada'nın içlerine sürdü, bu şekilde yeni hareketin devletleşmesi yüz yıl gecikmiş oldu; ancak bu esnada hareket propaganda ve davet faaliyetine devam ederek gelişme ve genişlemesini sürdürdü.İbn Teymiyye'ye göre, din tevhide ve Allah'ın koyduğu esaslara göre ibadet ilkelerine dayanıyordu, bu düşünceye uyan Muhammed b. Abdülvehhâb, ona göre Sünnîliğe sokulmuş olan kelâm ilmini ve âyetlere, hadislere dayandırılmak istenen tasavvufu, ictihad ve ittiba yerine taklidi sert bir şekilde eleştirdi, bunları bid'at olarak değerlendi. Emir bi'l-ma'rûf nehiy ani'l-münker konusunda da İbn Teymiyye'nin etkisinde idi, ancak uygulamada onu geride bıraktı. İbn Teymiyye bu görevin yapılabilmesi için mâruf ve münkerin bilinmesi, tatbikatta nezaketle davranılması, karşılaşılacak zorluklara sabredilmesi gibi esaslar koyarken İbn Abdülvehhâb bunlara uymadı ve çevresinde mensubu olmayanların nefretini kazandı.İbn Abdülvehhab'a göre "Yardımın sadece yaşayan insandan talep edilmesi gerekir. Kişinin Müslüman kardeşinden kendisi için dua etmesini istemesi de câizdir; fakat ölmüş bir kimseden veya yanında bulunmayan birinden (şeyh, imam) istekte bulunulması şirk sayılır. Bu sebeple dünya hayatında kendisiyle Allah arasına vasıta ve şefaatçi koyma, birinin mânevî gücüne sığınma gibi dua çeşitlerinin hepsi reddedilmelidir. Halk arasında velî diye tanınan kimselerin kabirlerini ziyaret için seyahatte bulunmak, türbelerine dilekler asmak, isimlerini tâzim ifadeleriyle anmak, onlardan duaların kabul edilmesini talep etmek şirktir. O, Mu'tezile ve Hâricîler gibi şefaati reddedenlerle onu Peygamber'in sahip olduğu bir hak şeklinde düşünenlere karşıdır Resûlullah'ın sadece sâlihler için değil ümmetinin âsileri için de kıyamet gününde Allah'tan şefaat izni isteyeceği ve onların bu sayede cennete gireceği birçok hadiste belirtilmiştir. Fakat şefaat yalnız Allah'a ait olup Resûl-i Ekrem ancak O'nun izniyle şefaat edebilecektir. Bundan dolayı Peygamber'in şefaatine nâil olabilmek için şefaatin Allah'tan istenmesi gerekmektedir. Ashabın Resûlullah'ın duası ile Allah'a tevessül