Sadrettin Konevi'nin insana bakışı: 'Esas olan kâmil bir insan olabilmektir'

Yaşadığı dönemde sadece Konya'ya değil tüm insanlığa bir fener tutan Sadrettin Konevi'nin tasavvufi mesajları günümüze de ışık tutmaktadır. Sadrettin Konevi Türk mutasavvıdır. Konya'da tanınmış ve kendisine Konevi lâkabı verilmiştir. H. 606 M. 1210 da doğmuş, H.673 M. 1274 de vefat etmiştir. Kendi hayatı hakkında an-Nafahat al- İlahiye ve Şerh Hadis al-Erbâin adlı yapıtlarında bilgi vermiştir. Tanınmış İslam Filozofu Muhyiddin b. al-Arabinin Konevinin yetişmesinde büyük etkisi olmuştur ki aynı zamanda üvey babasıdır. Başlıca eserleri şunlardır: Miftah al-Gayb, Tefsir al-Fatiha (Icaz al-Beyan), an-Nefahat al- İlahiyye, Şerh Hadis al-Erbain, Tabsiret al-Mubtedi ve Tezkiret al-Muntehi, Şerh al-Esmail-Hüsna, Mukatabat (Nasireddin Tusi ile Mektuplaşmalar), Risale fi Hakk al-Mehdi, Mevarid Zev'il-Ihtisas ila Makas ıdi'l-İhlas. SIK YAPTIĞI DUALARINDAN Ömrünü Allahü teâlânın kullarına hizmet etmekle, ilim ve edep öğretmekle geçiren Sadreddîn-i Konevî hazretleri duâlarında: -"Yâ Rabbî! Kalbimizi senden başka şeye yönelmekten ve senden başkasıyla meşgul olmaktan temizle. Bizi bizden al, bizim yerimize bizi kendinle doldur. Bizi başkalarına ve şeytana oyuncak yapma. Bize nûr bahşet. Duâlarımızı çabucak, kendi istediğin şekilde kabûl buyur. Sen işitensin. Sen bize yakınsın. Sen duâlara icâbet edensin." buyururdu. KONEVİ'DE ALLAH İNANCI Konevi'ye göre, Allah'nın hakikatini ancak Allah'nın kendisi bilir. Akıl O'nu kavrayamaz. Özü ve varlığı sonsuz olan Allah'yı sonlu olan insan aklı bilip kavrayamaz, ancak düşünebilir. Sadreddin Konevi'ye göre, Allah, kainatı ve kainatta var olan her şeyi ilahi bir rahmet ve sevgi ile yaratmıştır. İlahi rahmet eseri olan bu evren, makro-kozmos yani büyük kainat, insan ise mikro kozmos yani küçük kainatt:ır. Konevi'ye göre, insan, kâinat üzerinde y,aratılan en mükemmel varlık olup, Allah ile kainat arasındaki münasebetıerde bir kilit noktası hüviyetindedir. Kısacası, insan, kainatın özeti ve Allah'ın yeryüzündeki vekilidir. KONEVİ'NİN İNSANA BAKIŞI Konevi, insan kavramını umumu insandan olgun insana kadar ele almaktadır. En mükemmel insan insan-ı kâmil olup olgun insandır. Çünkü olgun insan, yeryüzünde Allah'a dair en isabetli delildir. Olgun insan, kendi benliğini her türlü kötü hasletlerden ve sıfatlardan temizleyen insandır. Allah'ı bilme yollarından en önemlisi, benliği temizlemekle ve her türlü kötü huylardan vazgeçerek nefsi arındırmakla mümkündür. İNSAN KÜÇÜK BİR EVRENDİR Koneviye göre, evren birlik halinde büyük bir olgudur, yani varlıktır. İnsan da birlik halinde küçük bir olgudur. Yani kendi başına var olan küçük bir evrendir. İnsan, güzellik ve güç sıfatıyla yansıyan Allah'ı seyredebilir. Allah insan değildir. Onun bir biçimi de yoktur. O evrenle kendini açığa çıkarmıştır. İnsan bu âlemde uyku halindedir. Uyku da düşe benzer. O halde gerçek varoluşu insan ölümden sonra görecek ve kavrayacaktır. Bu dünyada ilahi coşkuya erişen kimse olgun insandır. OLGUN İNSAN KİMDİR Olgun insan, evrenin yaratılmasının amacıdır. İnsan evrenin gizlerine ulaşma yeteneğine sahiptir. İnsanlar üç bölümdür: Birinci