Yeni Şafak AYŞE BÖHÜRLER - Kurmay akılKurmay aklın belki de en basit anlamı çekip çeviren, biçim veren, ileriye görerek planlama yapan akıl. Biz bu aklı Osmanlı'nın batacağının ve kurtuluşunun artık imkânı olmadığını idrak eden dönemin paşalarında çok net görüyoruz. O günlere bir yüzyılın ardından buradan baktığımızda doğruydu-yanlıştı değerlendirmelerinin, sathi kavgaların ötesinde dönem psikolojisini de anlayarak konuşmak çok önemli. Ve oradaki kurmay aklın kıymetini de bilerek.Tarihi psiko-tarih perspektifinden okuyan az sayıda araştırmacımızdan birisi Doç. Dr. Hadiye Yılmaz Odabaşı. Deniz Ülke Arıboğan ile bir ortak kitap çalışması da yapıyorlar. Dönemin olaylarının yansımalarını, halktan yöneticilere dönemin psikolojisini anlamaya çalışıyorlar.Bu kıymetli çalışmayı önemli ve anlamlı bulurken, bu dönemin panoramasını, nasıl bir kurmay aklın devreye girdiğini, Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının nasıl bir ortamda bu ülkeyi kurduğunu daha iyi anlamak için döneme dair bazı notlar:Milli Mücadele'nin finansmanını sağlayan unsurlardan birisi olarak Tekâlif-i Milliye Mustafa Kemal Paşa'nın "artık savaşları ordular değil milletler yapar" stratejisinin başarılı bir uygulaması. Bu uygulamaya öylesine önem verilir ki, her kazada birer Tekâlif-i Milliye Komisyonu kuruldu. Bu komisyonların topladıkları malzemeleri ordunun çeşitli kısımlarına dağıtım şekli düzenlendi. Görevlerini ihmal eden komisyon üyeleri, vatana ihanet suçu işlemiş sayılarak cezalandırılacaklardı.2 No'lu Emir ise gerçekten bu savaşın hangi koşullarda yapıldığını çok iyi anlatır: Ülkede her aile birer kat çamaşır, birer çift çorap ve çarık hazırlayıp Tekâlif-i Milliye Komisyonu'na teslim edecekti. Yoksul bir aile yükümlülüğünü yerine getiremez ise, zengin bir ailenin bu giyim eşyalarını vermeleri komisyon tarafından sağlanacaktı.3 No'lu Emir tüccar ve halkadır. Herkes elinde bulunan çamaşırlık bez, amerikan, patiska, pamuk, yün ve tiftik, erkek elbisesi yapımına yarayan kumaş, kösele, vaketa (ince meşin), sarı ve siyah meşin, sahtiyan, dikilmiş ya da dikilmemiş çarık, fotin, demir kundura çivisi, tel çivi, kundura ve saraç ipliği, nal, nal yapımında kullanılan demir, mıh, yem torbası, yular, belleme, kolon, kaşağı, gebre, semer ve urganların yüzde 40'ı parası sonradan ödenmek üzere Tekalif-i Milliye komisyonlarına teslim edilecektir.4 No'lu Emir: Tüccar ve halkın elinde bulunan mevcut buğday, un, saman, arpa, kuru fasulye, bulgur, nohut, mercimek, koyun, keçi, kasaplık sığır, şeker, gazyağı, pirinç, sabun, tereyağı, zeytinyağı, tuz, çay ve mum stoklarının yüzde kırkma ordu adına el konacaktır. El konan malların bedelleri daha sonra ödenecektir.5 No'lu Emir: Ordu ihtiyacı için alınan taşıma araçlarının yanı sıra, halkın elinde kalan taşıma araçları ile ayda bir defa olmak üzere, yüz kilometrelik bir uzaklığa kadar, parasız askerî taşıma yapılması zorunlu kılındı.6 No'lu Emir: Ordunun giyimine ve beslenmesine yarayan bütün sahipsiz mallara el konuldu.7 No'lu Emir: Halkın elinde bulunan savaşta lüzumlu bütün silah ve cephane üç gün içinde Tekalif-i Milliye komisyonlarına teslim edilecektir.8 No'lu Emir: Benzin, vakum, gres, makina, don, saatçi ve taban yağları, vazelin, otomobil ve kamyon lastiği, solüsyon, buji, soğuk tutkal, Fransız tutkalı, telefon makinası, kablo, pil, çıplak tel, yalıtkan maddeler ve bunlar cinsinden malzeme, asit sülfirik stoklarının yüzde 40'ına parası daha sonra ödenmek üzere el konulmuştur.9 No'lu Emir: Demirci, marangoz, dökümcü, tesviyeci, arabacı esnafları ve imalâthaneleriyle, bu esnaf ve imalâthanelerin iş çıkarabilme güçleri, kasatura, kılıç, mızrak ve eyer yapabilecek ustaların adlarıyla birlikte sayıları ve durumları saptanacaktır.10 No'lu emir. Halkın elinde bulunan dört tekerlekli yaylı araba dört tekerlekli at ve öküz arabalarıyla kağnı arabalarının bütün takım ve hayvanlarıyla