Türkçe meselesinde hassasiyet gösterdikleri sananlar yanlışa düşüyorlar. "Türk" demekten kaçınan bir zat köşesinde yazıyor: " başka konularda ahkâm kesen bazıları, yazılarda hatalar ararken, 'muhataplarının adını doğru yazmaya dikkat göstermiyorlar ve meselâ, iki (d) ile yazmaları gereken isimleri iki (t) ile yazıyorlar. Söz gelimi, Hazine ve Maliye Bakanı Nûreddin Nebâtî'yle ilgili olarak yazanlar onun adını iki (d) ile değil de iki (t) ile yazıyorlar. Halbuki, (t) ile, (tin) şeklinde yazılan o isim, o zaman, (incir'in nûru) mânasına geliyor, çünkü, (tin) 'incir' demektir." (Selahaddin E. Çakırgil, Star, 14 Şubat 2022) Bir kişinin ismi nüfus kâğıdında nasıl yazılmışsa öyle verilir. Abdulhamit Gül'ün adının "Abdülhamit" yazılmasına itiraz ettiğini hatırlatmıştım. Türkçe üzerine ahkâm kesen zat ismini "Selahaddin" yazıyor. Eğer Arapçasını yazmak istiyorsa, daha önce belirtmiştim, "Salahuddîn" yazmalı. İsminin bir terkip olduğunu bilir. ("Terkip" deyince Bu zata göre "terkib" yazmalıyız! Türkçede sondaki sadalı ses ister istemez sadasıza döner.) Bakanın adı nüfus kâğıdında muhtemelen "Nureddin" yazıyor. Türkçemizde hiçbir surette "Nureddin" dedirtemezsin. Ses uyumu itibarıyla, burada d, t'ye dönüşür. Bakanın soyadı yine nüfus kâğıdında "Nebâtî" diye yazmıyordur. Dil sadeleştirmesinde öyle aşırıya gidildi ki, illâ Türkçe kökten gelmiş kelimeler kullanılacak. Medenî milletler birbirleriyle dil alışverişinde bulunurlar. Dışarıdan aldıkları birçok kelimeyi kendi dillerine uydurdukları gibi, başka dillerin kelime köklerinden de kelime üretirler. ("Gökkonuksal Avrat-Türkçenin Türkçesi" kitabımızda dil meselelerini ele aldım.) Size Mustafa Kemal'den iki örnek vereceğimi yazmıştım. Birinci örnek 1927'de CHF'nin 2. Kurutayında okuduğu Nutuk'tan: "Burada, zihinlerde mevcut olması ihtimâli bulunan bazı tereddüt düğümlerinin çözülmesini eshil için, bir hakikati beraber müşâhede etmeliyiz. Tezâhür eden Millî Mücadele, hâricî istilâya karşı vatanın halâsını yegâne hedef addettiği hâlde bu millî mücadelenin muvaffakiyete iktirân ettikçe safha safha bugünkü devre kadar irade-i milliyye idaresinin bütün esasât ve eşkâlini tahakkuk ettirmesi tabiî ve gayr-i kabil-i ictinâb bir seyr-i tarihî idi. Bu mukadder seyr-i tarihîyi an'anevî itiyâdâtıyla, derhâl ihtisâs eden hanedan-ı hükümdarî ilk andan itibaren millî mücadelenin hasm-ı bî-âmânı oldu. Bu mukadder seyr-i tarihîyi ilk anda ben de müşâhede ve ihtisâs ettim." (1927 baskısı, s. 14) İkinci örnek, 1935'te toplanan "C. H. P. 4'üncü Büyük Kurultayında Genel Başkan Kamâl Atatürk'ün Söylevi"nden: "Kurultayın sayın üyeleri; Karşılarında bulunmakla haz duyduğum delege arkadaşlarımı selamlarken; yüce ulusumuzu saygı ile anarım. (Alkışlar) Bu anda, bundan önceki Kurultayları ve Partimizi doğuran ilk Sivas Kurultayını -ki, dış ve iç düşmanların süngüleri altında kurulmuştur- hatırlamak, geçen on altı yılın bütün hadiselerini göz önüne getirmeği kolaylaştırır. Uçurum kenarında yıkık bir ülke... türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar... yıllarca süren savaş.., ondan sonra, içerde ve dışarda saygı ile tanılan yeni vatan, yeni sosyete, yeni devlet (sürekli alkışlar) ve bunları başarmak için arasız, devrimler... işte, Türk genel devriminin bir kısa diyemi..." Mustafa Kemal, sonra bu manasız Türkçeleştirme serüveninden dönecektir. Emekli Türkçe öğretmeni Akay Aktaş'ın "hukuk diline dair mektubu: Hukuk dili -Neşri tahririmin esbabı mucibe-layihasıdır- Dil, kişilerin konuşma aracıdır diye tanımlanır en özlü ve yalın anlatımla. Gerçekten de kişiler günlük yaşamlarında karşısındakiler ile anlaşmalarını dile borçludurlar. Sıradan bir insan, yüzelli kelimelik bir dağarcık ile günlük yaşamını rahatlıkla sürdürebilir. Ancak mesleki yorum ve açıklamalarda, şiir, roman, tiyatro ve hele hukuk v e felsefede durum farklılaşır. Daha bir özel terimler ile toplumsal olaylar yorumlanır. Anlatılır. Açıklanır Günlük yaşamını idame ettirme uğraşısında olan birisi için "külli irade" ile "tümel buyrultu" arasında bir fark yoktur. İkisini de anlamaz. Bu nedenle de bir kelimenin kökeninin hangi ırktan olduğu o kadar da bir değer taşımaz. Çünkü o, ikisinin de anlamını bilmez. Biri Arapça'dan diğeri Türkçe'den geliyormuş. Bu konu yüzyılı aşkın bir süredir aydınlarımız arasında tartışılmaktadır. "Efendim dilimizi sadeleştirelim" diyenler ile "Türkçeleşmiş Türkçedir, dilimizi yavanlaştırmayın" diyen karşıtlar hâlâ tartışmaktadırlar. "İstiklal" sözcüğünü hepimiz biliriz. Ama kökeni Arapça imiş. Gariptir Araplar ne istiklal kelimesinin anlamını bilir ne de kullanırlar. Zira bizimkiler Arapça "kılle" sözcüğünden "istiklal"i türetmişlerdir. "Mirim, filan kelimenin Türkçe karşılığı olamaz" diyenler de birçok konuda yaya kalmışlar ve dilimizin matematiksel ve güçlü yapısına boyun eğmişlerdir. "Tear"dan "tayyare"yi türeten biziz. Arap bilmez tayyareyi. Karşılığı uçak kelimesini de biz yanlış olarak ürettik ama tuttu. Bu gün kimse "kompitür" demiyor. "Bilgisayar" diyoruz. Yanlışmış "bilgisayar" " bilgi sandığı" olması gerekiyormuş. Ne gam! "Müdeiumumi" diyemezdi vatandaş. "Müddeyim" der keserdi. Oysa bugün "savcı" diyoruz. Ama bütün bunlar mesleki bir dilin ille de köken olarak öz be öz Türkçe olmasını zorunlu kılmaz. Zaten böyle bir durum dünyada varit değildir. Gelelim ana konumuz olan HUKUK'un diline. Hukuk, o toplumun ve devletin ekonomik, toplumsal, tarihi, dini, beşeri yapısının tam içinde olduğundan, ona uygun bir dil ile yazılır, anlatılır. Yani seçkinler mesleki karizmalarına denk gelen bir yaklaşım ile yorumlarlar. Vatandaşın ise bu dili anlaması ve hatta neyin suç olup neyin suç olduğunu bilmemesi bile bir özür teşkil etmez. Hani derler ya hukuk dili ağırdır. Anlaşılmazdır. İyi hoş da sıradan vatandaş dili ile bu nasıl olabilir ki "Sol alt ekstremitede spastik paralizi sekeli ekstremitede bir cm adele hipoksivar. Hafif hexion kontroktürü mevcut." Bu, bir doktorun bana verdiği rapordan alıntı. Sanırsınız kalaylıyor. Demek ki tıbbın kendine özgü bir üslubu, terimleri var. Askeri terminolojideki, takibat, tatbikat, istihkam, operasyon, teçhizat, mühimmat kelimeleri ise günlük yaşamdakinden farklı anlamlar içerir. "Adalet mülkün temelidir" özdeyişindeki MÜLK kelimesi ise taşınmaz arsa değil, devlet, devletin varlığı ve hükümranlığı anlamındadır. Dolayısıyla toplumu derinden ilgilendiren ve hemen her an herkesin karşısına çıkan hukuki konularda kendine özgü terimlerin olması olağan sayılmalıdır. "Cebri icra, çokluk def'i halefiyet, hiffet, icap, gaip, iktisabı müruru zaman, makable şamil, ihsası rey, ferişerik, keenlemyekün, ivaz, müzayaka, taliki ve infisahi şartlar, zımni irade, müteselsil, teşdiden tahfifen, gayrı kabili rücu, izaleyi şüyuifade ettiklerinin açıklaması olmasa, gerçekten toplumun büyük bir kesimi tarafından anlaşılamayacak kadar zordur." Diye yakınıyor hukuk doçentlerinden Seliçi Oğuzman. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu ise Türk Kanunu Medenisinde (Ankara Üniversitesi 1975 Basım S. XXVI) şöyle diyor: "Memleketimizin bir mahallinde verilen hüküm ile aynı şerait tahtında tahaddüs eden hükümler birbirinden farklı ve mütenakız bulunmaktadır. Netice itibariyle Türkiye halkı adaletin tatbikinde ittiratsızlığa ve mütamadi tezebzüze maruz kalmaktadır. Tesadüf ve talihe bağlı ve bir birini mütenakız kurunu vustal fıkıh kaidelerine merbut bulunmaktadır " Hukuk dilinin ağır ve ağdalı oluşundan yakınmaktadır Prof. Velidedeoğlu. Bu zorlama ıstılahların sıkıntısını en fazla hukuk öğrencileri çekiyordur her halde. Ne bu yorum ne de bunun günümüze çevrisi vatandaşı pek ilgilendirmektedir. Halk o engin sağduyusu ile "Kanunlar lastik gibidir. Ne tarafa çekersen uzar." "Zengin arabasını dağdan aşırır, fakir düz yolda şaşırır" diyerek kestirip atmakta ve adalete olan duygusunu "Şeriatın kestiği parmak acımaz." tevekküllüğü ile hukuk dilinin anlaşılmazlığını kabullenmektedir Aydın geçinen bir aykırının diliyle; "Tüzegen devinselliğine koşut olarak biçimsel soyutlamaların, kişilerin iç imgeleri olsun, biçimselliğe değgin soyut tinsel ötelemelerindeki derinlik olsun, hukuk buyrultularını yabansılaştırmakta, sağlanca kapsamına koyarak toplumsal korumanlığı işlevsizleştirerek kullanılmazlık kapsamına almaktadır." Diye bir cümle kursam, vatandaş herhalde alay ediyorum diye suratıma tokadı yapıştırsa yeridir. Yasaların kullanılırlığı da ayrı bir mesele olarak karşımıza çıkar. Söz gelimi PAŞA kelimesinin kullanımı yasal olarak suç olmakla birlikte, gerek yasa koyucu ve gerek yasa uygulayıcılarının tümü bu kelimeyi her vesile ile kullanmakta, özneler ise bu kelimeden pek hoşnut olmaktadır. Zira toplum belleğinde PAŞA kelimesi yalnızca "general" karşılığı olmayıp çok daha öte bir şeydir. Validir. Devlettir. Askerî ve mülkî irade sahibidir paşa. Bir başka şey ise basit gözüken bir telaffuzun ya da harf değişikliğinin büyük bir karmaşaya yol açabilmesidir . Padişah Selim; bilgili ve saygın bilim adamı Sanizade Atâullah Efendi'yi Sadrazam hakkında dedikodu ettiği suçlamasıyla sürgüne