Mustafa Kemal Atatürk'ün, bir yönüyle, Osmanlı Devleti sistemini takip ederek "şeyhülislamlık" diyebileceğimiz Diyanet İşleri Bakanlığı'nı kurmasını neye yorumlarsınız İslâm kategorisi içine giren, bütün mezhep ve akımları sıkı bir tarassutla bu çatı altında toplamasının bir manası olmalı. Mustafa Kemal tarihi ve İslâmı çok iyi biliyor. Konuşmalarını okuyanlar fark etmişlerdir. Yorumlarken taşları yerine oturtuyor. Alevîliğe ayrı sayfa açmaması, muhakkak ki, İslâm dairesine giren yapıları "bütüncü" görmesindendir. Mahallinde Alevîlik ve Bektaşîlik araştırmalarım, bana, Alevîlikte, tarihî şartların getirdiği "saklanma" dürtüsünden, öbek öbek inanç grupları teşekkül ettiğini ayan beyan göstermiştir. "Alevîyim" diyenler de birbirleriyle irtibatsız Alevî yapılanmalarını özellikle vurgulamışlardır. Mustafa Kemal, Sünnîler yanında Millî Mücadele'de, AlevîleriBektaşîleri Millî Mücadele'ye katmanın yollarını aramıştır. Mazhar Müfit Kansu (1872-1948), Mustafa Kemal hakkında özel bilgilere sahip. Başta hep yanında idi. "Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber" kitabında Mustafa Kemal'in Hacıbektaş'a geliş sebebini yazar: "Hacıbektaş'a da uğranılacaktı. Bu mühim bir merkezdi. Bütün Anadolu'daki üç, dört milyondan daha ziyade miktara baliğ olan Alevilerin merbut bulundukları Çelebi, Hacıbektaş kariyesinde oturmakta idi. O zaman Çelebi Cemalettin Efendi ve Dedebaba Postu Vekili Niyazi Salih Baba idi. Milyonlara varan Alevi-Bektaşiler, gerçi bitaraf bir vaziyette görülüyorsa da bunlar, Çelebi'nin, Dedebaba Vekili'nin emir ve iradesine tabi olduklarından bu zat ile görüşmek, onları tarafımıza çekmek için gerekliydi..." Salih Niyazi Dedebaba (1876-1941), Mustafa Kemal ve beraberindekileri karşılıyor. Sonra Çelebi Cemalettin Efendi'yle (1864-1923) görüşülüyor ve Millî Mücadele'ye destek alınıyor. Hatta Cemalettin Efendi, Mustafa Kemal'e "cumhuriyet" taraftarlığını ihsas ettirmiş, Mustafa Kemal, daha Millî Mücadele'nin başlarında, bir açıklama yapmak istememiştir. (Ara not: Mustafa Kemal, M. M. Kansu'ya, daha Erzurum kongresi sırasında "cumhuriyet" hakkında fikrini söylemişti. Şu notu da ekleyeyim: Salih Niyazi, Bektaşîlerin son Dedebabasıdır. 1925'te tekkeler ve zaviyeler kapatılınca, Türkiye'de fazla kalmayarak 1930'da doğduğu yer olan Arnavutluk'a gitti. Tiran'da Bektaşîlerin dergâhında, avlu içinde kapalı alanda, dedebabaların mezarı vardır. Orada yatıyor. Gittiğimde ziyaret etmiştim.) Türkiye içinde de