Bugün 19 Mayıs... Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışının 103. yılı. Mustafa Kemal, 15-20 Ekim 1927 tarihinde, 2. CHP Kurultayı'nda okuduğu Nutuk'unun başında içinde bulunduğumuz fecaati bütün çıplaklığıyla sıralar. Mustafa Kemal'e karşı olanlara soruyorum: Mustafa Kemal'in açıklamalarına bir itirazınız var mı Bu umumi manzarayı Mustafa Kemal tasvir edeceğine, devletin başındaki insan, Vahîdettin'in tasvir etmesi gerekmez miydi Üstelik "Halife" sıfatını taşıyor. Ne de olsa, Osmanlı'yı kudretli gören, Hindistan'da (O zaman Pakistan yok, hepsi bir arada, yani Bangladeş'le birlikte büyük bir alan) İslâmî kesim de var. Başka ülkelerde de küme küme "halifemiz" diyenler bulunuyordur. Birinci Dünya Savaşı'nda yenilen İttihat ve Terakkî hükûmeti... Ama başta olan kim Vahîdettin! İttihatçı Enver, Talat, Cemal ve nice önde gelenler, ülkeyi terk etmişler. Vahîdettin inisiyatif alabilirdi. Ama hiç oralı değil. Meclis-i Mebusan'ın önde gelenleri, Padişah'ı Dolmabahçe Sarayı'nda ziyaret ediyorlar, ülkenin nasıl tehlikede olduğunu anlatıyorlar, ama o, Boğaz'a demirlemiş düşman gemilerini göstererek, "Ne yapabiliriz ki..." demeye gelen sözler ediyor. "Mustafa Kemal'i Anadolu'ya gönderen de Vahîdettin." denecektir. Evet Vahîdettin'dir. Git, isyan başlat, ben senin arkadayım mı dedi! Elbette bir padişah, yenilginin, ülkesinin işgalinin sancısını duyar ama sancı duymak yetmez. Varlığını ortaya koyacak basireti göstermeliydi. Bırakın biraz kaygı duymayı, 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi imzalanınca, bir oh çekiyor neredeyse. İtilâf Devletleri'nin askerleri, İstanbul'a giriyor. Başşehire!... Daha ötesi var mı Bu şartlarda üstelik İngilizlerden izin alınarak Mustafa Kemal Anadolu'ya gönderiliyor. Karadeniz'de Pontusçular faaliyette. Daha ötede Taşnakçı Ermeni çeteleri, çocukmuş, kadınmış, ihtiyarmış, silahsızmış demiyor, kan emiyor. İzmir'e Yunan girmiş. Yer yer çoban ateşleri yakıyoruz. Cemiyetler kuruluyor, Vahîdettin ise sükûnet arıyor. Kimse maraza çıkarmasın. İtilafçılar'ın gönlünü hoş tutalım! İşgalci yedi düvel bir de Padişah'ın önüne Sevr Antlaşması koyuveriyor! (10 Ağustos 1920). "Sevr" meselesine hiç girmeyelim. Padişah imzaladıydı, imzalamadıydı, tartışmasının hiçbir anlamı yok. Gelişen hâdiseleri bir sıralayalım: "Mustafa Kemal Paşa'nın; 30 Nisan 1919'da, merkezi Erzurum'da bulunan 9. Ordu Müfettişliği'ne geniş yetkilerle tayin edilmesi. (15 Haziran'dan sonra III. Ordu Müfettişliği). 15 Mayıs 1919 - Vahîdettin ile görüşmesi. Yunanlıların