Türkiye'nin bütünüyle içinde olduğu "BEŞ DENİZLER COĞRAFYASI" mutfak tarihinin başlangıç noktası. Bu büyük, derin ve kadim coğrafyanın gastronomi zenginliklerinin farkında olup bütün dünyaya anlatmak gerek

'Beş Denizler' Türkiye, Suriye, Irak, İran, Azerbaycan'ı içine alan dünyanın en bereketli coğrafyasını; Karadeniz, Akdeniz, Basra Körfezi, Kızıl Denizi ve Hazar Denizi ise bu coğrafyaya isim veren 'beş denizi' ifade ediyor. Aslında bir açıdan da Osmanlı İmparatorluğu'nun büyüme dönemindeki sınırlarına da bir gönderme olarak düşünülmelidir. "BEŞ DENİZLER COĞRAFYASI" Türkiye'nin bütünüyle içinde olduğu, etkilendiği ve etkilediği coğrafyayı tanımlamak için oluşturulmuş bir kavram olarak görülebilir. "Beş Denizler Coğrafyası"nın tam ortasında yer alan Türkiye, tek başına ne sıradan bir Avrupa ülkesidir ne Orta Doğu ne de bir Akdeniz ülkesidir. Türkiye aynı anda Avrupalı, Balkanlı, Karadenizli, Kafkasyalı ve Orta Doğulu özellikleri taşıyan yegâne ülke konumundadır.

KEŞFEDİLMEYİ BEKLİYOR

"BEŞ DENİZLER COĞRAFYASI" sınırları içerisindeki Bereketli Hilal; tarihteki ilk kentlerin, bürokrasinin, yazının ve devletin ortaya çıktığı, başka bir deyişle uygarlığın başlangıç noktası. Göbekli Tepe ise birçok anlamda tarihin sıfır noktasını oluşturuyor. ÇATALHÖYÜK, MAŞAT HÖYÜK ve daha onlarca özel yaşam yerleri ile keşfedilmeyi bekleyen daha birçok şeyin olduğunu akıllara getiriyor bu kadim coğrafya...
"BEŞ DENİZLER COĞRAFYASI" özetle mutfak tarihinin de başlangıç noktası. Bir televizyon kanalında yayınlanan ''HOW ART MADE THE WORLD 2'' belgeselinde belirtildiği üzere insanlık tarihinin yabani buğdayı (ŞANLIURFAKARACADAĞ BUĞDAYI) ilk defa kullanılmış. Tarihin bilinen ilk buğday ekiminin ve ilk çiftçiliğin başladığı yer Diğer taraftan ünlü Alman yayın organı "DER SPIEGEL" 11 sayfa ayırdığı sayısında İngiliz yazar DAVID ROHL'ÜN yayınladığı "EFSANE" adlı best seller kitabı kaynak göstererek Âdem ile Havva'nın burada yaşadığını yazdı.

HİKÂYEMİZ ÇOK ÖZEL

MAX PLANCK ENSTİTÜSÜNÜN Köln'de bitkiler üzerine yaptığı araştırmada 68 yeni buğday çeşidi kıyaslandı ve bütün tahılların kökeninin ŞANLIURFA KARACADAĞ eteklerinde bugün de hâlen yetişen yabani buğday bitkisi olduğunun ortaya çıktığı vurgulandı. Hazreti ÂDEM, ilk buğdayı burada öğüttü ve tarımın başlangıç temelini attı. Hazreti ÂDEM'in oğlu KABİL yine burada çiftçiliğe başladı. Göçebe hâlinde ve avcılıkla yaşayan insanlar da ilk defa burada av silahlarını bırakıp toprağı işlemeye ve yerleşik olmaya başladı. Peki bu kadar değerli bir coğrafyanın sahibi bizler ne kadar farkındayız acaba Mutfak adına bütün dünya için kesinlikle çok özel bir hikâyemiz var; anlatanı, kahramanları özetle her şeyi ile bu coğrafyaya ait olan. "BEŞ DENİZLER COĞRAFYASI" denen büyük, derin ve kadim coğrafyanın gastronomi zenginlikleri bütün dünyaya anlatılmalı.

Geleneksel mutfaklar adına bütün ilgili toplulukların, grupların ve bireylerin kültürel miraslarına saygı gösterilmesi çok önemli ve değerli. Çünkü geleneksel mutfaklar; toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ile bunlara ilişkin araçlar, gereçler ürünler, yemekler ve içeceklerle mekânları sürdürülebilir kılmak anlamına gelir. Son beş yıldır "BEŞ DENİZLER COĞRAFYASI" olarak bilinen geniş bölgeyi incelemeye çalışıyorum.

BİRBİRİNDEN AYRI DÜŞÜNÜLEMEZ

Gördüm ki Anadolu coğrafyasını da içine alan "BEŞ DENİZLER COĞRAFYASI" birbirinden ayrı düşünülemez boyutta iç içe. Bence dünden bugüne Türk mutfağı bu muhteşem zenginliğin sofralara konu olan yüzü olma iddiası taşıyor. Yapılması gereken, bilinen on dört bin yıllık derinliği olan coğrafyanın ürettiği zengin mutfak kültürünü doğru anlamak, dünya gerçeklerinin ve gelişiminin farkında olmak bir değer olarak dünya ile paylaşmaktır. Bugüne kadar başaramadıklarımızın peşinde olmak yerine başarabileceklerimizin peşine düşmeliyiz. Bu yolda emek verenlere binlerce teşekkürler.

İLİK ÇORBASI

Malzemeler

5 yemek
kaşığı un
5 su bardağı
et suyu
250 gram ayıklanmış dana eti
1 kg yoğurt 1 litre süt 1 yumurta
2 yemek kaşığı un
50 g soyulmuş Antep fıstığı
Tuz, tereyağı, nane

Hazırlanışı

Un kokusu çıkana kadar iyice kavrulur. Dananın ilikli kemikleri ve etleri haşlanır. İçerisine tuz, karabiber, kırmızıbiber ve defne yaprağı da ilave edilir. Köpüğü bir kevgir yardımıyla toplanır. Haşlanan et çok küçük parçalara ayrılır. İliği kemikten çıkarılır. Un, et suyu ve didilmiş et ile karıştırılarak yoğun bir kıvam alana kadar pişirilir. Diğer tarafta yoğurt süzülür. İçine süt de eklenerek birinci tencereye ilave edilir. Çorbanın kıvamı ve tuzu ayarlanır. Kavrulmuş fıstık ve yağda kızdırılmış nane ile biber ilavesi ile sıcak sıcak servis yapılır.

HARŞIL

Malzemeler

1 demet
ıspanak
1 adet orta boy kuru soğan
5 adet taze
yeşil soğan
1 çay bardağı sızma zeytinyağı
1 yemek kaşığı un
Birer çay kaşığı tuz, toz şeker, karabiber, pul biber