Umutsuzlar, Keşanlı Ali Destanı, Yılanların Öcü, Aşk-ı Memnu, Küçük Ağa… 1950'lerden itibaren bu en kült sinema ve dizi filmlerinde imzası var. Yalnızca film müzikleri değil; opera, arabesk, caz alanında da tam 80 yıldır üretim yapan çağdaş Türk müziğinin en önemli bestecilerinden biriyle, geçen hafta 2025 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri'nin müzik alanında ödüle layık görülen Prof. Yalçın Tura ile beraberiz...

1-'Dönüş' filminin, "Hasretinle yandı gönlüm… Yandı yandı, söndü gönlüm… Evvel yükseklerden uçtu… Düze indi şimdi gönlüm…" diye başlayan müziğini dinleyip de gözleri dolmayan var mıdır Böyle bir eser nasıl yazılır Bu sorunun cevabını vermek üzere karşımda bulunan eserin sahibi, çağdaş Türk müziğimizin en önemli bestecilerinden, ulu çınar Yalçın Tura muzip muzip gülüyor… Onlarca film ve dizi müziği, opera, çocuk şarkısı, caz eserleri olan, İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Bölümü kurucusu Tura, geçen hafta Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri'nde müzik alanında ödüle layık görüldü.

Zeynep Bilgehan, Yalçın Tura ve Sabahat Tura

'FERAŞET-İ ŞERİFE' BERATLI DEDE

Tura, "Bizim ailemiz Horasan'dan gelmedir" diye başlıyor söze: "Ailemizin adı 'Ahi Turalar'. Ahilik eski bir meslek loncası düzenidir. Aile önce Malatya'nın Arapgir ilçesine yerleşiyor. Büyükbabam Ali Fuad Bey, 12 yaşında çalışmak üzere İstanbul'a geliyor ve bir fırın açıyor: Hasanpaşa Fırını. Kendisi, kandillerde yediğimiz 'kandil simidi'nin mucidiydi. Sultan İkinci Abdülhamit tarafından yaptığı işteki başarısı sebebiyle 'Feraşet-i şerife' beratıyla ödüllendirilmişti." Bu berat evin duvarında asılı...

13 YAŞINDA BABASIZ KALIYOR

Ali Fuad Bey'in oğlu Mustafa Niyazi Bey, Hukuk Fakültesi'nde okurken Çanakkale Savaşı'na katılıyor. Donarak şehit olanların kaldığı morgda bir askeri doktor onu tesadüfen bulup hayata döndürüyor. Yalçın Tura, Mustafa Niyazi Bey ve Necile Hanım'ın üç çocuğundan en küçüğü olarak 1934 yılında dünyaya geliyor. Tura: "1942 yılında ağabeyimi veremden kaybettik. Bu acı üzerine beş sene sonra babamı da kaybettik." Tura, 13 yaşında annesiyle bir başına kalıyor. Ablasının eşi Prof. Dr. Hakkı Ogan ona ikinci babalık yapıyor.

SENE2018 -Yalçın Tura ve oğlu besteci, orkestra şefi, keman sanatçısı Hasan Niyazi Tura

2-AİLEDEKİ MÜZİĞİ KAN ÇEKTİ

Tura ilkokuldan itibaren müziğe ilgi duyuyor. Öyle ki ilk bestesini henüz dördüncü sınıfta, Doğan Kardeş dergisinde okuduğu bir çocuk şiiri üzerine besteliyor. Bu nasıl oluyor Anlatıyor: "Annem Kız Öğretmen Okulu'nda okumuştu. Orada ud çalarmış. Evde keman vardı. Babam da bir zamanlar müzik hocalığı yapmış. O da müzikle çok ilgiliydi. Hatta besteleri vardı. Geleneksel müziğimizin bütün esaslarını babamdan öğrendim. Babam Anadolu folklorunu, türkülerini ve masallarını bilirdi ve çok güzel söylerdi. Babaannem de halk müziğini çok iyi bilir ve en güzel Anadolu türkülerini söylerdi. Ailede müzik olduğuna göre bizde de kan çekmiş!"

SENE 1940'lar - Annesi, babası ve Hacıannesi'yle...SENE1941 -İlkokula başladığı gün
SENE 1973 -Nikâhta onları tanıştıran Hughette Eyüpoğlu ile

3- EDEBİYAT SANAT FELSEFE

İlkokulu birincilikle bitirdikten sonra Galatasaray Lisesi'ni kazanıyor. Tura, "Galatasaray'da yetişmek bana çok şey kattı. Çok iyi hocalarımız oldu" diyor. Hepsi edebiyata, sanata, müziğe meraklı sınıf arkadaşları da cabası; Atilla Tokatlı, Teoman Aktürer, Erol Günaydın, Ali Doğan Sinangil… Hocaların yönlendirmesiyle Fransız yazarlardan, bilhassa Jean-Paul Sartre ve Albert Camus'dan etkilenerek eğitimine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nde devam ediyor. Tura, "O dönem Türk felsefesinin en önemli isimleri Macit Gökberk, Halil Vehbi Eralp hocamızdı. Bugün felsefenin en önemli isimlerinden Ioanna Kuçuradi de bir alt dönemde sınıf arkadaşımızdı. Okulu 1954'te bitirdim" diyor.

18 yaşında

4-CEMAL REŞİT REY'Lİ YILLAR

Galatasaray yıllarında da eser yazmaya devam ediyor: "Okulda çok iyi müzik hocaları da vardı. Bunların en önemlisi meşhur kemancı Seyfettin Asal'dı." Sene 1950 olduğunda İstanbul Radyosu açılıyor ve başına müzik direktörü olarak Cemal Reşit Rey geliyor. İşte bu sıralarda Tura'nın önüne bir fırsat çıkıyor: "Ciddi orkestra müzikleri yazıyordum. 1952'de bir gün orkestra için bestelediğim bir eserin partisyonunu alıp Cemal Bey'e götürdüm. Bir hafta sonra gittiğimde Cemal Bey benim yazdığım eseri piyanoya koydu ve başından sonuna kadar çaldı. Notaya bakıp okuma yeteneği müthişti. Bana, 'Sen nereden öğrendin bunları' dedi. Kendi kendime öğrendiğimi söyleyince 'Olmaz, senin ciddi bir müzik eğitimi görmen lazım' dedi."

5- MÜZİK İLMİNİN TEMELLERİNİ MUTFAKTA ÖĞRENDİM

Cemal Reşit Rey, genç Tura'nın elinden tutup onu Demirhan Atlığ'a götürüyor. Tura, bir yıl Atlığ'dan 'armoni ilmi'nin temellerini öğreniyor: "Demirhan Bey sadece klasik armoni değil müzikteki yeni gelişmeleri de anlatırdı. Çok iyi bir müzisyendi. Armoniyi öğrendikten sonra müzik ilminin geri kalanını Cemal Bey ile tamamladık. Cemal Bey o yıllarda orkestrayı da yönetirdi. Her provasına öğrenci olarak girerdim. Orada da çok şey öğrendirdik. Biz böyle mutfaktan yetiştik… Cemal Bey son nefesine kadar önce hocam sonra dostum oldu. Eşimle nikâh şahidimizdi. O yıllar bol bol konserlere de giderdik. Saray Sineması'nda en üst katta öğrenciler için parasız bölüm olurdu. Biz oraya 'paradis' yani 'cennet' derdik."

CEMO İLE NİŞAN, DÖNÜŞ İLE NİKÂH

Yalçın Tura'nın en güzel eserlerinin yapılış aşamasına tanıklık eden, ilk notaları dinleyen ise eşi Sabahat Hanım olmuş… Evliliklerinin 53. yılını geride bırakmışlar. Sabahat Hanım: "Önce hocanın müziğiyle tanıştım. Sinemada Umutsuzlar filmini izlemeye gittim; o müziği dinledim, çarpıldım! Cemo filminin müziği çıktığında nişanlandık, 'Hasretinle Yandı Gönlüm' ile evlendik. Evde en küçük kâğıt parçası bile atılmaz. Hoca her şeyin üstüne beste yazar…" Çiftin üç çocukları var. Zeynep Tura üst düzey yönetici, Ayşegül Tura genetik profesör, Hasan Niyazi Tura besteci ve İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası'nın şefi…