Suriye sevdiğim bir ülke. İlk 1981'de gitmiştim. Suriye'nin başında Hafız Esed vardı, gergin, sıkıntılı bir ülkeydi. Sokaklarında polis, asker, köşede bucakta tanklar, zırhlı askeri araçlar.

Ahali tedirgin. Camide vakit geçiren yaşlı başlı insanların yanına yaklaşıyorsun, kalkıp gidiyorlar.

Muhaberat Baas rejiminin kanlı ve kirli eli.

Öyle ki, Suriye hududundan çıkıp Ürdün toprağına girince ferahlıyorsun.

Biz geçtikten bir yıl sonra korkunç Hama katliamı oldu. Hafız Esed Hama'yı kuşattı, topa tuttu, yaklaşık 20 bin Suriyeliyi katletti.

Eskiden kısa dalga radyolardan yabancı istasyonları dinlemeyi severdik.

Tam o günlerde, Şam radyosunda Hafız Esed'in 1,5 milyon Suriyeli'ye hitaben yaptığı konuşmasına denk geldim. Esed'in hitap ettiği topluluğun 1,5 milyon kişi olduğunu radyo söylememişti, sonradan Cengiz Çandar'ın yazısında okumuştum.

"İhvanul Müfsidin ne yaptı Hama'da" diye soruyordu Esed. "Kardeşlerini öldürdüler" diye devam ediyordu.

Bir gün, 90'lı yıllarda Bayazıt'ta, tramvayda iki Suriyeliyle karşılaştım.

Nereli olduklarını sordum. Halepliyiz dediler.

"Suriye nasıl şimdi" dedim, "Eh, idare eder" anlamına gelecek bir cümle kurdular.

"Hafız Esed ölse daha güzel olur mu"

Gerildiler.

"Duvarların kulağı vardır" dediler.

Taa İstanbul'a kadar uzanan bir korku

Beşar Esed zamanında da gittim Suriye'ye. Defalarca.

Beşar Esed'in Suriye'sini beğenmiştim.

İnsanları daha mutluydu. Eski gerginlikler yoktu.

Birkaç kez Esed'le temas edebildiğimiz ortamlarda bulundum.

Sarayında iftar bile ettik.

O iftarda mıydı Başka bir röportajda mı Hama'yı sordum ona.

"Babanızın döneminde Hama'da binlerce kişinin öldüğü kanlı hadiseler olmuştu. Bugün o olaylara nasıl bakıyorsunuz"

"O şartlarda gerçekleşmişti. Aynı şartlar yine olsa ben de aynısını yaparım."

Cevap yeterince açıklayıcıydı. Ama ben Esed'in lehine yorumladım.

Devletin başında Esed var ama ülke Muhaberat'ın ülkesi, öyle demesi gerekiyordu.

Soru benimdi ama o gün için üzerinde tepinmedim.

Derken Birkaç yıl sonra, adam dediklerini fazlasıyla yaptı.

Korkunçtu. İşkenceler, katliamlar. 13 yıl boyunca kesintisiz.

13 yıl boyunca her gün üzüldük.

Bizim üzülmelerimiz Suriyelilerin çektiklerinin yanında hiçbir şey.

10 milyondan fazla insan evinden, ocağından oldu.

Tahminlere göre bir milyon insan öldürüldü.