Zeki misin, akıllı mı

Usta tulûat oyuncusu İsmail Dümbüllü'ye soruyorlar:

-Bir zamanlar Eftelya başta olmak üzere aktrisler vardı. Şimdikilerle karşılaştırınca ne dersin

-Efendim, eskiler afetti afet. Şimdikiler felaket!..

Dildeki incelik budur işte.

Yerinde kullanılınca 'afet' iltifata dönüşüveriyor. İki olumsuz kelimeden biri övüyor, diğeri yeriyor. Akıl ve zekâ eş anlamlı kelime gibi görünse de değildir. Aslında dilde eş anlamlı kelime yoktur. Ancak eş anlamlı zannına kapılanlar nüansları bilmeyenlerdir. Misal mi

"Baş", "kafa", "kelle" kelimeleri eş anlamlıdır değil mi

Değil efendim...

"Başım ağrıyor" deriz de "kellem ağrıyor" diyeni duydunuz mu

"Kafası çalışmıyor" deriz de "başı çalışmıyor" demeyiz. Efendim siz sakatatçıya gidip de "ben kafa veya baş alacağım" diyeni duydunuz mu Sakatatçıda kelle bulunur. Eş anlamlı sandığımız kelimeler demek ki birbirinin yerine kullanılamıyor...

Zekâ ile akıl da eş anlamlı değildir.

Zekâ, kavrama gücü ve hızıdır denilebilir. Hatta tahlil gücü, sentez ve analiz yapma kabiliyeti de denilebilir. Peki akıllı adamlarda bu kabiliyet yok mudur Elbette vardır. Ancak üstün zekâlı herkes akıllı değildir. Şeytan da zekidir ama yolu yanlıştır. Aklın içinde erdem, doğruluk ve sağduyu gizlidir. Akıllı adamın tavrı genel kabullere yakındır. Absürtlükten uzaktır. Akıllı adam; nereden geldiğini ve nereye gideceğini bilendir. Bu da dinin akıllı insan tanımı...

Zekâsıyla övünen arkadaş! Var sen çok zeki ol. Yaradanbeni akıldan mahrum bırakmasın!..

Şaban Özüdoğru

ŞİİR

Bu gece

Bu gece öyle bir yalnızım ki

Ay doğmadı yıldızlar yok bu gece

Ateş böcekleri greve gitmiş

Çekirgeler boykotta sanki bu gece

Kurbağalar vıraklamıyorlar

Horozlar protestoda sanki bu gece

Kediler firarda miyavlamıyorlar

Tavuklar gıdaklamıyorlar bu gece

İnekler 'mö'lemez olmuş bu gece

Eşekler sessizliğe ayak uydurmuş

Sessizlik korosu derin uykuda

Kuzular melemez olmuş mu gece

Bu gidiş hiç hayra alamet değil

Bu gidişin sonu selamet değil

Beklenilen durum kıyamet değil

Olağanüstü hâl var sanki bu gece

Sıkıcı bir durum sabah olmuyor