"Aşağıda bir yalan söyledim, yukarı çıktım ben de inandım" diye söylerlerdi eskiden. Bir de "şüyuu vukuundan beterdir" diye söz vardı. Yani dedikodusu yaşanmasından daha beter anlamında. Bu tür, gerçeğe uymayan, insanlara doğruyu anlatmayan; anlatmak istediğini bir şekilde söz sanatlarıyla inandırıcı hâle getirmek isteyen laf cambazları hep olmuş. Bunların yaptıklarına da bilim insanları "safsata söylemler" anlamına gelen "mugalata" demişler...

Tarihin en eski devirlerinde milattan önce V. Yüzyıla kadar uzanırmış mugalata eski Yunan şehirlerinde... Böyle ağzı laf yapan laf cambazları para karşılığında şehirleri dolaşırmış. Buldukları kalabalıklara para karşılığında konuşma, laf etme dersi veriyorlarmış... Ne durumda nasıl söyleyeceği, kendini nasıl inandırıcı hâle getirebileceği konusunda yol yöntem öğretiyorlarmış.

Bu derslerde amaç mantık ve kelime oyunlarıyla, doğru olanı söylemek değil söylediğinin karşı tarafta doğru olarak algılanmasının sağlanması oluyormuş... Bu tür kimselerle her dönemde mücadele edilmiş aslında. Bilim insanları toplumu kargaşaya sürüklemek isteyen bu safsata söylemlerle mücadele etmişler... Ama esameleri bile okunmamış. Mugalatayı tarih boyunca en sık kullananlar genellikle siyasi ve ideolojik tartışmaları yapanlar benimsemiş.

Bu kimseler, yaptıklarına göre üç ana grupta değerlendirilmiş. Birincisi amaçları doğruyu bulmak olduğu hâlde dil ve mantık kurallarına hâkim olmadıkları için sözlerinde çelişkiye düşerek mugalata yapmış olanlar. İkincisi rakibini ağzı iyi laf yaparak yenik duruma düşürmek için yalan yanlış laf söyleyerek mugalata yapanlar. Üçüncüsü de esasında bilgi sahibi olmadığı hâlde duruma göre bilge görünmek için "bilmiyorum" dürüstlüğü yerine laf cambazlığıyla mugalata yapanlar...

Onun için söz gümüşse sükût altındır" demişler. Onun için "biliyorsan söyle ibret alsınlar bilmiyorsan sus da adam sansınlar" demişler!..

Taha Uğur

ŞİİR

Kar taneleri

Birbirlerine değmeden,

Gökten yere inen kar taneleri...

İnerken hiç bozulmuyor şekilleri,

Kristalleriyle ne güzel süslenmiş kar tanesi...

Kalpleri cezbeden harika bir sanat eseri.

İşte bu, güzelliği yaratan "Sanatkâr"ın eseri...

Kuşlar vardır bir de hayran bırakan,

Her iki kanadını açarak süzülür, semada...

Başlar, kanatlarını çırpmaya...

Bazen açık tutup devam eder uçmaya.

Kanatlarını kapatıp,

Süzülüp gider göğün boşluğunda...

Kuş uçmanın büyülü güzelliğini sergiler,