Sanat eseri minareler

Tarihte ilk minare, hicri 58 senesinde yapılmış... Minare yapılmadan önce, ezan mescitlerin dışında yüksek bir yerde okunurmuş... Hicrî 58 senesinden sonra yapılan câmilerde birer minare yapılması dinîbir vecibe hâlini almış. Minare her milletin mimari ve karakter anlayışına göre inşa edilmiş. Minarelere, üzerine çıkıp dönerek ezan okunmasına yarayan şerefeler ilave edilmiş...

Türklerde minare kültürü Selçuklularla birlikte başlar. Zamanla minareler şehirleri süsleyen ve ülkenin varlığını ispat eden estetik ve uhrevi bir yapı hâlini almıştır. Minare, en ahenkli ve en güzel şekline Osmanlılarda ulaşmıştır... Bu da mimari sanatının zirveye ulaştığı 16. Asırda Mimar Sinan zamanında ulaşmıştır. Kalem gibi göğe yükselen minarenin her bir kısmının ayrı bir ismi vardır... Minarenin temel kısmından başlamak üzere kürsî (kaide), pabuç (kürsîden gövdeye geçiş kısmı), gövde, şerefe, petek (şerefenin üstündeki gövde kısmı) külâh ve alem...

Anadolu'da bazı camilerde ahşap minareler de vardır ama genel olarak selatin camilerinde minareler tuğla ve taştan inşa edilmiştir. Dışarıdan bakıldığında da cami ile bütünleşmiş ve bir sanat eseri hâlini almıştır. Kiminin yüzeyi düz, kiminin boydan boya uzun asaba (şerit) süslemelidir. Minarelerin gövde ve petekleri, burmalı, yivli, oluklu olarak da yapılmıştır.

Minare, cami ile o kadar bütünleşmiştir ki minaresiz cami olmadığı gibi zamanla mimaride minarelerin boyları daha da yükselmiş gövdeleri incelerek zarafeti artmıştır. Öyle ki Edirne'de mesela Selimiye Câmii minareleri 70,89 m yüksekliğinde olup 3,80 m kalınlığındadır. Üç şerefesine de ayrı merdivenlerle çıkılmaktadır. Bu hâliyle 41,54 metre olan Şehzadebaşı Camii minaresinden de 63,80 m olan Süleymaniye Camii minaresinden de yüksektir.

Akif İnan İzgördü

ŞİİR

Islak su!..

Suya kertik atamadım

Suyu hiç ıslatamadım

Ellerime sahip çıktım ama

Gözlerimi kapatamadım

Dalında bıraktım gonca gülü

Kıyamadım koparamadım

Gökyüzü hep gürültülü

Şimşekleri tutamadım

Gül bahçesinde dolaştım

Güller ile selamlaştım

Koku aldım her birinden

El sallayıp vedalaştım

Sular hiç çentik tutmuyor

Gerçek seven unutmuyor

Gönül kalbe nöbet yazıp

Sabaha dek uyutmuyor

Al eline ıslak suyu

Yüzün yıka güzel uyu

Sevdalığın çilesinden

Tadacaksın ömür boyu