Kemalist Rejimin ve Sabataî Cemâatinin istenmiyen adamı: Mehmed Âkif

27 Aralık 1936 günü, akşam üzeri İstanbul'da vefât eden Mehmed Âkif merhûm, Kemalist Rejimin (ve onun hâkim unsuru olan Sabataî Cemâatinin), mümkün olsa, ismini dahi unutturmak istediği bir şahsıyetti. Rejim, onun için resmî cenâze merâsimi yapmamış, lâkin Üniversite gencliği ve halk, en asîl cepheleriyle Anadolu Milletinin rûhuna tercümân olan bu büyük mütefekkir, âlim, muharrir, mütercim ve şâirin cenâzesinin bir garîban cenâzesi gibi kaldırılmasına râzı olmamış, bir ânda Bâyezid Câmii'ni dolduran kadirşinâs Mü'minler, tâbutunu gözyaşları içinde bayraklara ve Kâbe örtüsüne sarmış, büyük cemâatle namazını kılmış, mübârek naaşını bütün yol boyunca eller üstünde taşıyarak Edirnekapısı Mezarlığı'ndaki ebedî istirâhatgâhına tevdî etmişlerdi.

O ânların bir şâhidi olan Mithat Cemal Kuntay, nasıl Milletin hâs evlâdlarının, en başta Milliyetci Üniversite gencliğinin, Millî Mütefekkir ve Şâirimizin (Kemalist resmî ricâlin boykot ettiği) cenâzesinin "bir fıkara cenâzesi" gibi kalkmasına müsâade etmediklerini anlatıyor:

"Cenaze Bayezidden kalkacak. Oraya gittim. Kimseler yok; bir cenazenin geleceği belli değil.

"Çok sonra bir kaç kişi göründü. Biraz sonra çıplak bir tabut geldi. 'Bir fıkara cenazesi olmalı.' dedim. O anda Emin Efendi lokantasının sahibi Mahir usta, elinde bir bayrakla cenazeye koştu. Sebebini anlamadım. Yine o anda yüzlerce genç peyda oldu. Üniversitenin büyük sancağına çıplak tabutu sardılar. Ellerimi yüzüme kapadım. Cenazeyi tanımıştım.

"Al sancakla siyah Kâbe örtüsüne sarılan tabut, Üniversite gençlerinin bir ürperme manzarası alan elleri üstünde gidiyordu. Cenazenin arkasında yekpare bir karaltı yürüyordu; bunda bir damla 'teşkilât' yoktu; bunlar, bir işaretin, bir teşekkülün topladığı insanlar değildi; kendi kendine gelenlerin saflarıydı; sırf cenazeye gelmiştiler, ve bu, şahidi olmıyan güzel dostluktu. Cenaze arabası, tekerleklerinde, beygirlerinde şuurlaşan bir durgunlukla arkadan, uzaktan geliyordu.

"Mezarlıkta 'maket'ini [maskını] almak istediler; bana danıştılar: 'Tabutunu açabilir miyiz' Ona bu kadar yakın olmaktan utandım. Üniversite gençlerini gösterdim:

'- Çocuklarına sorun!' dedim.

"İstiklâl marşile gömdüler. Fetihtenberi şehrin toprağına kendi eserile gömülen ilk ölü!" (Kuntay 1939: 174-175)

(Ulus, 28.12.1936, s. 1)

Mehmed Âkif'in vefât haberi, Kemalist Totaliter Rejimin yarı-resmî gazetesi olan Ulus'ta, kendisine, l̃utfen, ikinci sayfada, birkaç satırlık yer bulabilmiştir! Gazete, o ve ertesi gün, "Mutlak Şef"in ilk def'a Ankara'ya gelmesinin teşkîl ettiği "Mîlâd"ın tes'îdiyle meşgûldür…

***

Mustafa Kemâl'in Mehmed Âkif'e buğzunun bir mîyârı: Ulus gazetesi

Mustafa Kemâl'in rahmetli Mehmed Âkif'e ne derece buğzettiğini anlamak için, o günlerin Ulus gazetesini, yânî onun doğrudan sâhibi olduğu ve Rejimin neredeyse resmî sözcülüğünü yapan gazeteyi incelemek kâfîdir.

Ne bu gazetede, ne dîğerlerinde, "Mutlak Şef"in, Âkif'in vefâtıyle alâkalı herhangi bir beyânına rastlanıyor… O, o günlerde bambaşka işlerle meşgûldür: Totaliter Rejimin idârecileri, onun ilk def'a Ankara'ya geldiği günü, bir Mîlâd gibi, büyük âlâyiş ile tes'îd etmekte, bu vesîleyle ona bir kerre daha arz-ı ubûdiyet telgrafları çekmekte, nutuklar îrâd etmektedirler ve o da, bunlardan Ankara Vâlisi ve "CHP İlyönkurul Başkanı" Nevzat Tandoğan'a, bir telgrafla, tam da "Mutlak Şefliğe" yakışır bir üslûbla cevâb veriyor; öyle ki, gazetesi, bunu şöyle manşet yapıyor: "Ulu Önderin lutuf buyurdukları cevap…"

Gazetesi de, tamâmen bu "büyük hâdiseyle" meşgûl oluyor, iki gün zarfında, birinci sayfası, manşetten bu "hâdise"yi işliyor… Mehmed Âkif'e gelince, ona, bu iki günün nüshasında, birinci sayfada yer yoktur! Sonraki günlerde, Gazetede, hakkında herhangi bir makâle de neşredilmiyor!

Vefât ve cenâze haberlerine gelince, bu "pek ehemmiyetsiz haberler", ikinci sayfada, birkaç satırla geçiştiriliyor…

Birinci haber aynen şöyledir:

"Şair Akifin ölümü

"Dün akşam telefonla İstanbuldan haber aldığımıza göre bir müddettenberi İstanbulda hasta yatmakta olan şair Mehmed Akif, dün saat on dokuz buçukta vefat etmiştir. Kendisi altmış üç yaşında idi. Birinci büyük millet meclisinde Burdur mebusu olarak bulunmuş ve İstiklâl marşının güftesini yazmıştı.