KARS Kar, kış, soğuk... Kış turizmi... Kars için altın yumurtlayan tavuk. İki tren... Karşılama davul, zurnayla. Uçakların... Biri iniyor, diğeri kalkıyor. Oteller dolu. Esnaf memnun... Kars'a gelen eli boş dönmüyor... Kaşar peyniri... Bal. Karslı... Kışı seviyor... Kar yağınca bayram ediyor. Ve... Kar... Bu coğrafyaya, Kars, Sarıkamış, Ardahan'a çok yakışıyor. PEYNİR MÜZESİ Tebrikler, alkışlar, Kars Valisi Türker Öksüz'e. Kars'a atanır atanmaz, ilk sözü, "Peynir Müzesi" oldu. Ne zaman gelsek, konuşsak, müzeyi anlattı. Nihayet başardı... Bu hafta açılıyor. Peynir Müzesi... 1808 yılından kalma bir tabya... Süvari Tabyası. Vali Bey iddialı, "Kars, dünyanın 18'inci peynir noktası olacak." "Peynir turizmi." Evet, sırf peynir tatmak, almak için ülkeleri dolaşanlar var. Beğendik... Tam puan. KIŞ TURİZMİ Kars... Sarıkamış... Çıldır Gölü ve Ani Antik Kenti... Yollar... "Tur otobüsleriyle" dolu. Kars'a uçakla ve trenle gelen çok. Ama... "Tur" ile gelen daha çok. İngilizler... Ruslar... İzmir'den, Manisa'dan, Bursa'dan, Antalya'dan gelenler... Halit Özer... Turizmci... Dedi ki: - Aralık-Mart... Bizim için çok önemli... Hele bir de böyle kar yağınca... Değmeyin Karslı'nın mutluluğuna. PUŞKİN İZLERİ Aleksandr Sergeyeviç Puşkin... Şair... Tiyatro yazarı... Romancı. Osmanlı-Rus Savaşı döneminde, Kars'a gelmiş... Sonra Erzurum'a. Genç yaşta, düello sonucu ölen Puşkin... Bir kitabında Kars'ı anlatır... Ve Erzurum'u. Kars'ta... Akşam yemeğini, Müslim Meriç'in mekânında yedik: "Pushkin... Cafe-Restaurant." Önce, "Puşkin Çorba" geldi. Nasıl yapıldığını sorduk: Didiklenmiş kaz eti... Yeşil mercimek... Zerdeçal... Yoğurt... Diri yarma. Yanında salata, turşu, köy yoğurdu. Ana yemek... Kaz veya kırmızı et. Üstüne... Un helvası... Çay. Hesap... 180 lira. Bitmedi... Yemekten sonra "eğlence" var. Kafkas halk dansları... Yöresel müzik... Âşıkların atışması... Yan masamızda... İsrailli bir grup var. Arkamızda... Ruslar. Polonya... İngiltere... Değişik ülkelerden turistler. Ve elbette bizimkiler... İstanbul, Kayseri, Edirne'den gelenler. MERAK EDERSENİZ Eğer... Kars'a "Doğu Ekspresi" ile gelmek isterseniz... Trene Ankara'dan bineceksiniz... Bilet 98 lira. Tercihiniz "Turistik Ekspres" olursa... Geze geze geleceksiniz. Haftada iki gün. Yolculuk süresi 35 saat. Tren Erzincan, Erzurum ve Sivas'ta... Bazı ilçelerde... Kemaliye'de, Divriği'de duracak. İnecek, gezecek, tekrar trene döneceksiniz... Rehberlik hizmeti var. "İki kişi, bin 300 lira." ENDEMİK KAŞAR Kars... Endemik bitki zengini. Hırıgürü... Yayla çanı... Algül... Kurt mürdümüğü... Göle soğanı... Kaya dolaması... Sert yonca... Koşkoz... Sarı yemlik... Kocasoğulcan... Kars burçağı... Kaplanboğan... Sendel... Gül meryemi... Yüzlerce çeşit bitki. Hayvanlar, bu bitkilerle besleniyor. İşte... Kars kaşarının özelliği. KALENİN ETEKLERİ Selçuklular döneminden kalma Kars Kalesi, "kayıptı." Çarpık yapılaşma... Çevresinde gecekondular... Şehrin "simgesi" tarihi yapıyı "boğmuştu." Gecekondular yıkıldı... Çarpık yapılaşma ortadan kaldırıldı. Kalenin etekleri... Yaz mevsiminde, bayram yeri gibi... Canlı müzik... Akşamları kalabalık.