Senelerce büyük bir boşluğu dolduran, devletin ulaştıramadığı hizmetleri menfaatsiz yerine getiren, kendi mukaddes değerlerine bağlı hareket eden, cemaatler; devletin, milletin, ümmetin yükünü taşıyorlardı. Değişen olaylar, şartlar, değişmemesi gereken değerleri kaybettirince cemaatler tanınmaz hâle geldigetirildi. Cemaatlerin devletle ve toplumla ilişkisini gözden geçirmesi ve üstüne düşeni yapması gerekirken, gereksiz tartışmalarla gündemi meşgul edip, manzarayı daha da sevimsiz hale getirmiş şer güçlere malzeme vermişler, hatalarından da dönmemişlerdir. Öte yandan; devletin de yapılan hataları yapanlar yüzünden maskelibukalemun din düşmanlarının tesirinde kalmışlardır.

Temelinde samimiyet, kardeşlik, vefakârlık, fedakârlık, cefâkârlık olan cemaatlerin amaçlarının dışına çıkmaları, İslâm'a, Müslümanlara güveni kaybettirmiştir. Özünden, kaynağından İslâm öğrenilmediği için de şahsi hatalar dine mal edilmiştir. Tarikatların amacı İslam'ı 'irfan, takva, ihsan ve ihlas' boyutlarıyla yaşamak isteyenlere belli usuller dahilinde eğitim vermektir. Şüphelerden kaçınan, İslâm ile insanı buluşturan takvaca hareket eden Müminlerdir. Cemaat kavramı dini bir kavramdır ve onu şekillendiren Kur'an-ı Kerim ve onun isabetli bir yorumu olan Sünnet'tir. Cemaat, bir araya gelme, parçalanmama, tefrikaya düşmeme demektir. Cemaat, genellikle şu manada kullanılır:İtikadianlamda, Peygamberimiz ve onun ashabı gibi inananlar. Yâni Ehlisünnet velcemaat. Masum ve mahfuz olan yanılmayan tek önder, Peygamberimizdir.

Cemaatler özü itibariyle sahih İslâm'ın öğretilmesi ve yaşanmasında önemli bir fonksiyon icra etmektedirler. Problem cemaatlerin varlığı değildir. Problem bugün cemaatlerde görülen "dünyevileşme hastalığı" ve hastalığın yaşantılarındaki sade hayattan uzak, rehavet ve konfor içindeki hayat tarzları. Bindikleri vasıtalardan, ferdi, ailevi, sosyal hayatlarındaki lüks ve israf içinde dikkat çeken yaşayışları.

Cemaat hâlinde olan Müslümanların rahmete ereceklerine dair naslar vardır. Cemaat, bu manada İslam'ın yaşanabilir hâli yahut İslam'ın yaşanabilir olmak için koyduğu şart gibidir. Hâlihazırda cemaat kelimesinin, camide namaz vakitlerinden birinde toplanan ve imamın arkasında bir vakit namaz eda edenler için kullanılıyor olması tam manasıyla kelimenin imha edilmesidir. Böyle bir anlayışın sonucu olarak da İslam, camilere hapsedilmiş, sosyal hayata hâkimiyetini kaybetmiştir. İslam'ın, fertlerden ve Müslüman kitleden beklediği; hedeflerin gerçekleşmesi, Müslümanların cemaat şuuruna sahip olması, cemaati benimseyerek yaşamalarına bağlıdır. Cemaat olmayı ve cemaat olarak yaşamayı benimsiyor olmamız, evine kapanmış Müslüman kimliğinden kıtalara açılmış Müslüman kimliğine geçmemizi sağlayacaktır. Şüphesiz cemaat anlayışı, o kavramın içini doldurması gereken muhtevası ile mümkün olacaktır. Cemaatler özü itibariyle sahih İslam'ın öğretilmesi ve yaşanmasında önemli bir fonksiyon icra etmektedirler. Problem cemaatlerin varlığı değildir. Problem bugün birçok cemaatte var olan bazı itikadi ve ameli sapmalardan kaynaklanmaktadır.

Müslümanların büyük bir bölümünün 'cemaat' telakkisinden ne anladığını sorgulaması gerekiyor. Cemaatleşmeyi nafilelerden bir nafile görenler olduğu gibi, 'kendi cemaati'ni İslam'la özdeş görenler de olabiliyor. İfrattefrit salıncağında sallan dur! Kafa yormak, incelemek, 'edille-i şeriyye'ye vurmak, Sahabeyi ikramın izini sürmek, neticede Allah ve Resulünü her hususta hakem tayin etmek. Hasetlikten, fesatlıktan, dedikodu ve gıybetten uzak durmak, kul hakkına riayet etmek, İslam kardeşliğini zedelememek, doğrununiyiningüzelinmazlumunhak ve hakikatin yanında olup yanlışınkötününçirkinin bâtılınzulmün karşısında olmak. Böyle olunması gerekirken mevcut cemaat yapıları; Kapalı sistemde kalarak kabuğuna çekilen, etliye sütlüye karışmayan, Ümmetin ve Milletin derdini dert edinmeyen, cemiyetten kopuk, kendi yaptıklarını ölçü kabul eden bir yapıdır. Bu kişilerin, iyilikte beraber olmayı, hayra çağıran bir grubun bulunmasını emreden âyetler hakkında söyleyebilecekleri hiçbir söz yoktur. Bugünkü İslâmî cemaat yapıları; 'kutsal cemaat' içgüdüsüyle başkalarını yok saymayı, küçümsemeyi, ötekileştirmeyi yerleştiriyor. 'Biz olmasaydıkolmazdı' gibi konuşmalarla 'kendisinicemaatini âlemlere rahmet sanma' yanlışı tezahür ediyor. Seçilmişlik, farklılık, ayrıcalıklık, vb. iddialar şeytânî bir iddialardır.

Cemaat mensupları; öğrendikleriöğretildikleri bilgiyi hakikat adına tek doğru görürse, başkalarını reddetme durumuna düşer. Böyle olunca da tarikat ya da cemaat liderleri kendi büyüklüğünü kabullendirmek için aslında kendilerinde bulunmayan maneviyat ve kutsallıklara, keramet ve menkıbelere de sığınabilirler. Tek hakikat olarak kendi liderlerinden öğrendiklerini bilen kapalı cemaat mensupları bireysel kabiliyetlerini geliştiremezler. Günümüzdeki tarikatlar ya da cemaatler İslam'ın cemaat olma ve birleştirme özelliğini sağlamıyorlar, aksine bölüyor, dışlıyor ve ötekileştiriyorlar. Böyle bir görme bozukluğu olduğunda her bir cemaatin teoride olmasa da pratikte Kuranı Kerim'in önüne geçirdiği kendi kitapları, düşünceleri, 'mutlak itaat' anlayışları oluyor. Kur'an-ı Kerim'i Allah'ın kitabı olarak kabul ettiklerini söylemelerine rağmen, ondaki bilgileri ancak bu kendi koydukları ölçülerle hareket ettiklerinden bu süzgeç ile ve onun onayladığı kadarıyla alıyorlar. Böylece asıl olan Kur'an-ı Kerim değil, kendi kitapları olmuş oluyor. Hadisi şerifler dahi kendi kalburlarıyla elenerek alınıyor. Bazen sahih hadisler bile hesaba katılmazken, aslı olmayan sözler kendi düşüncelerini okşadığı için belirleyici hükümler haline gelebiliyor.