Şeytan üç çeşittir: İblis, nefis ve kötü arkadaş...İblisin avaneleri vardır...

Fahrüddîn Ahmed Çârpûrti hazretleri Şafiî mezhebi fıkıh âlimidir. Tebrîz'de doğdu. Bir müddet Kâdı Nâsırüddîn Beydâvî'nin yanında kaldı. Bu zaman zarfında ondan istifâde etti. 746 (m. 1345) senesinde Tebrîz'de vefât etti. Bir dersinde şunları anlattı:

Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylere, şeytan denir. Şeytan üç çeşittir: İblis, nefis ve kötü arkadaş.

İblis ve avaneleri: Bu şeytanlar, cin sınıfından ve İblis'in soyundandır. İblis çok âlim idi. Âdem aleyhisselama karşı secde etmesi emredilince, kibirlenip, secde etmedi. Daha önce meleklerin hocasıyken, sonra ebedîolarak lanetlendi ve şeytanların reisi oldu.Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Öfke şeytandandır. Şeytan ateşten yaratıldı. Ateş suyla söner. Öfkelenen abdest alsın!)

(Öfkelenen otursun, otururken öfkelenen de yatsın.)

(Aksırmak Rahmandan, esnemek şeytandandır.)

(Kuvvetli aksırmak da şeytandandır.)

(Acele şeytandan, teenni Rahmandandır.)

(Şu beş şey hariç, acele şeytandandır. Kızını evlendirmek, borcunu ödemek, cenaze işlerini çabuk yapmak, misafiri doyurmak, günaha hemen tevbe etmek.)

(Feryat etmeden ağlayın; çünkü göz ve kalbden gelen şey Allah'tandır, elden ve dilden gelen şey, şeytandandır.)

(Ağlamak merhamettendir. Bağırıp çağırmak, şeytandandır.)

(Gece merkep anırırsa ve köpek havlarsa, şeytandan Allah'a sığının; çünkü hayvanlar sizin görmediklerinizi görürler.)

(Vesvese şeytandandır. Necaset temizlerken, vesveseden sakının!)

(Namazda esnemek, kusmak ve burun kanaması şeytandandır.)[Bu ve benzerlerinin istisnası vardır. Mesela ramazan ayında esnemek şeytandan değildir. Kusmak, burun kanaması, uyuklamak gibi şeylerin, şeytandan olmayanları da vardır.]